Bij eerdere interacties naderden de orka’s in de ernstigste gevallen boten in groepen, daar zwommen ze 20 tot 30 minuten omheen en beukten op het roer, waardoor diverse boten onbestuurbaar werden. Nu zijn de orka’s na een rustige winter terug. De walvisachtigen hebben al interactie gehad met boten in de wateren van de provincie Cádiz.
Dit jaar al 17 ‘ontmoetingen’
Salvamento Marítimo bevestigt dit jaar al 17 ‘ontmoetingen’ bij de ingang van de Straat van Gibraltar. Slechts zes schepen hadden echter uiteindelijk hulp nodig. Een deel van deze gevallen was bijzonder opvallend: nadat ze de boot op drift hadden gelaten, duwden de orka’s tegen het touw waarmee de boot werd gesleept. Dit gedrag hadden de reddingswerkers de afgelopen twee jaar niet gezien, bevestigt een woordvoerder van de kustwacht aan ABC.
Bekijk ook: Opnieuw zeilboten agressief bejegend door orka’s in Zuid-Spanje
Dit gedrag is wereldwijd nauwelijks gekend. Het begon als iets anekdotisch, maar al snel bevestigden de reddingstroepen dat zich herhaaldelijk dergelijke voorvallen voordeden. De gebeurtenis met de sleepkabel werd op 24 april in Barbate (Cádiz) geregistreerd. Deze voegt een nieuw ingrediënt toe aan het mysterie van het gedrag van de orka’s. Wetenschappers gissen wel, maar weten nog steeds de oorsprong van het gedrag niet zeker.
‘Incidenteel gedrag’
“De actie van de dieren op de sleepkabel is vooralsnog incidenteel”, relativeert de expert in Milieuwetenschappen Ezequiel Andréu. Hij is een van de leden van de Atlantic Orca Working Group die de gebeurtenissen onderzoekt. Hij legt uit dat ze enige tijd geleden zagen dat de orka’s in een ander geval de boot naderden en voor spanning zorgden. Alleen waren de beelden van deze interactie niet zo duidelijk.
Dieren in contact met alles wat ze tegenkomen
De bioloog en walvisachtigenexpert Alfredo López gelooft dat er niets nieuws is. “Het is gedrag dat al bij andere gelegenheden is waargenomen. De dingen rond het schip trekken hun aandacht, “zegt hij, dus ze komen uiteindelijk in contact met wat ze tegenkomen terwijl ze rond de boot zwemmen. Zoals ook eerder gebeurde met de zodiacs die de boten terug naar de havens sleepten. “Het zijn zeer tactiele dieren, alles waar ze zich tegenaan kunnen wrijven grijpen ze aan.”
Informatieoverdracht tussen de orka’s
Wetenschappers zijn het niet eens over de motieven of oorsprong achter het gedrag van deze orka’s jegens schepen. Het tref voornamelijk kleinere plezier- en zeiljachten. Het kan een autodidactisch spel zijn of een verdediging tegen een slechte ervaring. Wel geloven ze dat er een overdacht van informatie tussen de dieren is, een leerproces. Volgens de gegevens die door de werkgroep zijn behandeld, waren er in 2020 drie sleepkabels bij betrokken en nu zijn dat er 14.
Rammen van het roer
Om deze reden, benadrukt Andréu, is het belangrijk om de incidenten te blijven bestuderen en aandacht te besteden aan hun mogelijke evolutie. “A priori hebben we alleen een specifiek geval [waarbij de sleepkabel wordt geduwd] en de mogelijkheid dat een eerder geval ook een vergelijkbare situatie betrof. We hebben dus niet genoeg gevallen om vast te stellen dat het om veranderend gedraag gaat dat kan worden ontwikkeld” of overgedragen, zoals het rammen van het roer, zegt hij.
Ook zijn er niet altijd losse sleepkabels. “In principe zou het geen gevaar voor de boten moeten opleveren, maar we zullen het moeten blijven observeren, om te zien of we iets anders moeten aanbevelen in het protocol”, legt Andréu uit.
Wat te doen als orka’s je boot naderen?
In dit soort situaties met orka’s, legt Salvamento Marítimo uit, is het raadzaam om de motor te stoppen, de zeilen te laten zakken, het roer in dezelfde lengtepositie te laten als de romp, de stuurautomaat los te koppelen en de sonde uit te schakelen, naast stil te blijven en nooit te ver overboord te leunen.
Bedreigde groep
De Iberische orka-populatie wordt ernstig bedreigd. Naar schatting zijn er 59 exemplaren, verdeeld over zes kuddes. Ze zijn gespecialiseerd in het vangen van blauwvintonijn. Deze jagen ze in hun trekstroom langs de kust. De orka’s profiteren van het feit dat de blauwvintonijn in de Middellandse Zee paait en jagen op ze wanneer ze het gebied van de Straat van Gibraltar binnenkomen en verlaten. Hier hebben ze ook geleerd om met de Almadraba (grote tonijnvangst langs de kust van Cádiz) om te gaan en daar hun vruchten van te plukken.
Verkeerde sfeer ontstaat rond orka’s
De aanwezigheid van orka’s in dit gebied is altijd gebruikelijk geweest, maar hun interactie met schepen was dat tot 2020 nooit. Nu stelt López aan de kaak dat er na twee jaar als deze een zekere “ontevredenheid” ontstaat onder de mensen, gevoed “op sommige websites” en door “sommige media”, wat bijdraagt aan een verkeerde sfeer rond de intelligente en normaliter zo vreedzame dieren. Daarom wordt uitdrukkelijk ook niet gesproken over aanvallen door orka’s maar over ‘interacties’. Wetenschappers verzoeken om medewerking van burgers, zodat ze meer informtie krijgen en videomateriaal van de incidenten dat ze kunnen bestuderen.
Bekijk ook: Orka-aanvallen op boten in Spanje verklaard door internationale deskundigen