Else Beekman
De opvang van alleenstaande migrantenkinderen in de Canarische Eilanden staat onder zware druk. Amnesty International luidt de noodklok: de administratieve chaos, een schrijnend tekort aan middelen en meldingen van mishandeling zetten de toekomst van duizenden minderjarige migranten op het spel. Wat is er aan de hand?
De situatie op de Canarische Eilanden is nijpend. Op dit moment worden er zo’n 5.785 migrantenkinderen opgevangen, verspreid over 82 noodcentra. Velen van deze centra zitten overvol, met soms meer dan 400 kinderen onder één dak. Dit leidt niet alleen tot een gebrek aan persoonlijke begeleiding, maar ook tot situaties waarin basisrechten van de kinderen worden geschonden.
Uit het rapport A día de hoy no tengo nada van Amnesty International blijkt dat de coördinatie tussen verschillende overheidsinstanties tekortschiet. Kinderen wachten soms meer dan anderhalf jaar op hun verblijfsdocumenten. Als ze 18 worden en nog geen papieren hebben, vervallen hun rechten en belanden ze in een juridisch vacuüm. Dit maakt hen extreem kwetsbaar voor uitbuiting en illegaliteit.
Misstanden bij opvang migrantenkinderen
Naast de administratieve puinhoop, signaleren inspecteurs structurele misstanden in opvangcentra. In de afgelopen vier jaar zijn slechts 27 van de 82 centra gecontroleerd. Dit gebrek aan toezicht heeft geleid tot situaties waarin personeel onvoldoende is opgeleid om met kwetsbare kinderen om te gaan. Amnesty International kreeg meldingen van mishandeling. Kinderen zouden gestraft worden door onthouding van eten, geld of hun mobiele telefoon. Er zijn zelfs verhalen van geweld en bedreigingen door medewerkers.
Virginia Álvarez, hoofd onderzoek bij Amnesty International Spanje, benadrukt dat er geen onderscheid mag worden gemaakt tussen Spaanse en buitenlandse kinderen. “Elk kind heeft recht op bescherming, ongeacht zijn afkomst,” stelt ze. Toch worden deze minderjarigen vaak aan hun lot overgelaten, zonder een individueel onderzoek naar hun situatie of specifieke behoeften.
Wat moet er nu gebeuren?
Amnesty International roept op tot directe actie. De organisatie eist niet alleen een eerlijke verdeling van minderjarige migranten over Spanje, maar ook een efficiënter documentatiesysteem en strengere controles in opvangcentra. De Spaanse regering belooft deze week een nieuw financieringsmechanisme te presenteren om regio’s te ondersteunen in de opvang.
Gebrek aan solidariteit rond verspreiding van de opvang
Een van de grootste knelpunten is het gebrek aan een eerlijke verdeling van de minderjarige migranten over Spanje. Momenteel rust de opvangdruk bijna volledig op grensgebieden zoals Canarias, Ceuta en Melilla. Een wetsvoorstel om de verdeling verplicht te maken werd afgelopen zomer in het parlement verworpen. De regering onderzoekt nu of het per decreet kan worden goedgekeurd, maar zonder steun van de oppositiepartijen PP en Vox blijft dit onzeker.
De Canarische president Fernando Clavijo waarschuwde recent dat de solidariteit tussen de autonome regio’s “volledig is mislukt”. Valencia’s president Carlos Mazón (PP) verklaarde deze week dat zijn regio geen extra minderjarige migranten zal opnemen. Ondertussen blijven de bootjes met migranten aankomen en stapelt het probleem zich verder op.
Politieke verdeeldheid verslechtert de situatie
De politieke verdeeldheid over de opvang van minderjarige migranten heeft de situatie verder verslechterd. Terwijl de centrale regering en linkse partijen en mensenrechtenorganisaties aandringen op een eerlijke spreiding over de autonome regio’s, stuiten deze plannen op hevig verzet van onder andere de Partido Popular (PP) en Vox.
De PP uitte recent scherpe kritiek op het migratiepact. De partij benadrukt dat de door hen bestuurde regio’s, waaronder Madrid, Andalusië en Valencia, geen minderjarige migranten zullen opnemen. Zij beschouwen het huidige systeem als oneerlijk en vinden dat de regering de opvangdruk niet zomaar zonder overleg kan verschuiven.
Vox heeft zich nog steviger gepositioneerd tegen het migratiepact. Partijleider Santiago Abascal liet via X (voorheen Twitter) weten: “Niet naar Bilbao, niet naar Barcelona, niet naar Valencia… nergens naartoe. Naar Marokko, met hun ouders en hun koning. Punt.” De ultraconservatieve partij gebruikt haar invloed binnen door de PP bestuurde regio’s, zoals de Comunidad Valenciana, Murcia en Aragón, om het migratiebeleid in haar richting te sturen.
Bovendien stelt Vox als voorwaarde voor hun steun aan regionale begrotingen dat er geen extra minderjarige migranten worden opgenomen. Dat versterkt de politieke patstelling nog verder. Temidden van deze impasse blijven de Canarische opvangcentra overbelast en leven duizenden kinderen in onzekerheid.
Nieuw decreet over spreiding van opvang migrantenkinderen
Ondertussen heeft de Spaanse regering, na een akkoord met Junts, een koninklijk besluit voorbereid om de herverdeling van minderjarige migranten over de autonome regio’s wettelijk te regelen. De Canarische president Fernando Clavijo noemt dit dinsdagochtend ‘magnifiek nieuws’, al geeft hij aan de definitieve tekst nog niet te kennen. Volgens Clavijo is dit besluit cruciaal, omdat de migratieproblematiek een structureel probleem is en Spanje de verantwoordelijkheid moet nemen voor een duurzame oplossing. Hij benadrukte dat als een regio, zoals de Comunidad Valenciana onder leiding van Carlos Mazón (PP), zich niet aan de wet houdt, de regering juridische stappen kan ondernemen.
Clavijo bekritiseerde ook de houding van Vox, die hij verwijt solidariteit te weigeren en de rechten van minderjarige migranten te negeren. Tegelijkertijd gaf hij aan dat Junts, ondanks politieke verschillen, consistent openstond voor dialoog en actief meewerkte aan oplossingen voor een eerlijke verdeling van de opvang