Judith Goeree
Hoe is het bevolkingsonderzoek in Spanje geregeld? In Nederland en België krijgen vrouwen op een bepaald moment vanzelf een oproep voor een uitstrijkje of een borstonderzoek. En zowel mannen als vrouwen kunnen gratis meedoen met het bevolkingsonderzoek naar darmkanker. Hoe zit dat in Spanje? Krijg je hier ook automatisch een uitnodiging, en is het gratis? In dit artikel lees je hoe het Spaanse systeem werkt, voor wie het geldt en wat je kunt doen als je geen oproep ontvangt.
Drie soorten bevolkingsonderzoek in Spanje
Spanje kent, net als Nederland en België, een goed georganiseerd systeem voor bevolkingsonderzoek naar kanker. Via het publieke zorgstelsel (Sistema Nacional de Salud, afgekort SNS) worden mensen in bepaalde leeftijdsgroepen actief opgeroepen voor onderzoek naar baarmoederhalskanker, borstkanker en darmkanker. De onderzoeken zijn gratis en worden regionaal gecoördineerd.
Baarmoederhalskanker (uitstrijkje en HPV-test)
Vrouwen tussen de 25 en 65 jaar krijgen in Spanje een uitnodiging voor een uitstrijkje of een HPV-test (in het Spaans: VPH). De manier van testen en hoe vaak dat gebeurt, hangt af van hun leeftijd en of ze zijn gevaccineerd.
Vrouwen van 25 tot 29 jaar krijgen meestal elke drie jaar een uitstrijkje (citología). Zijn zij voldoende gevaccineerd tegen het humaan papillomavirus (HPV), dan kan de autonome regio ervoor kiezen om het onderzoek pas op 30-jarige leeftijd te starten.
Vrouwen van 30 tot 65 jaar doen een uitstrijkje waarbij standaard wordt getest op hoogrisicotypen van HPV (VPH-AR), ongeacht of ze gevaccineerd zijn. Is de uitslag negatief, dan volgt pas na vijf jaar een nieuwe test. Is de uitslag positief, dan voert de arts aanvullend cytologisch onderzoek uit. Blijken de cellen normaal, dan wordt de HPV-test na een jaar herhaalt.
Heb je een verhoogd risico op baarmoederhalskanker – bijvoorbeeld door je medische voorgeschiedenis of erfelijke aanleg? Dan krijg je extra controle. Bevestigt de arts het risico, dan volgt een persoonlijk screenings- en behandelplan buiten het standaard bevolkingsonderzoek om.
Borstkanker (mammografie)
Vrouwen tussen de 50 en 69 jaar ontvangen in Spanje elke twee jaar een uitnodiging voor een mammografie. Een erkend screeningscentrum voert dit onderzoek uit. De regionale gezondheidsdienst stuurt de uitnodiging meestal per post.
Heb je een verhoogd risico op borstkanker, bijvoorbeeld door erfelijke aanleg of omdat het veel in jouw familie voorkomt? Dan kom je in aanmerking voor extra onderzoek. Bevestigt de arts dat risico, dan stelt hij of zij een persoonlijk controleplan op buiten het standaard bevolkingsonderzoek.
Darmkanker (ontlastingstest)
Mannen en vrouwen tussen de 50 en 69 jaar ontvangen in Spanje elke twee jaar een uitnodiging voor een ontlastingstest om verborgen bloed op te sporen. Deze zogenaamde FIT-test (in het Spaans: test de sangre oculta en heces) kan kleine hoeveelheden bloed in de ontlasting aantonen die je met het blote oog niet ziet.
Je voert de test thuis zelf uit. Met het meegeleverde materiaal neem je een klein beetje ontlasting af, volgens de instructies. Daarna lever je het buisje in bij je gezondheidscentrum of apotheek, zodat het in het laboratorium kan worden onderzocht.
Heb je een verhoogd persoonlijk risico op darmkanker, of komt het in je familie voor? Dan kun je extra controle krijgen. Als het risico inderdaad verhoogd is, stelt de arts een persoonlijk controleplan op buiten het standaard bevolkingsonderzoek.
Krijg je automatisch een uitnodiging?
Als je goed staat ingeschreven bij het de Seguridad Nacional de Salud in Spanje, een geldige zorgpas (tarjeta sanitaria) hebt en tot de juiste leeftijdsgroep behoort, ontvang je automatisch een uitnodiging per post of telefonisch. Toch komt het geregeld voor dat mensen die wél verzekerd zijn, geen oproep krijgen. Dat gebeurt vooral bij expats, mensen die net verhuisd zijn of geen vast contact hebben met hun centro de salud (gezondheidscentrum).
Wat kun je doen als je geen oproep ontvangt?
Ontvang je geen uitnodiging, maar behoor je wel tot de doelgroep? Neem dan contact op met je centro de salud. Vraag of je bent opgenomen in het programa de cribado de cáncer (screeningsprogramma voor kanker) en controleer of je gegevens kloppen.
Je kunt ook actief om deelname vragen. Een huisarts kan een uitstrijkje of HPV-test doen, je doorverwijzen voor een mammografie of een FIT-test aanvragen. In veel regio’s is dit ook digitaal te regelen via het regionale gezondheidsportaal, zoals ClicSalud+ (Andalusië) of La Meva Salut (Catalonië).
Met deze gratis Spaanse zorgpas krijg je medische hulp in het buitenland
Bevolkingsonderzoek met een particuliere verzekering
Ben je niet aangesloten bij de publieke gezondheidszorg en heb je alleen een particuliere verzekering? Dan ontvang je géén uitnodiging voor bevolkingsonderzoek, want dit verloopt via SNS.
Wel kun je de onderzoeken op eigen initiatief laten uitvoeren bij een privékliniek. Afhankelijk van je verzekeringspolis worden de kosten geheel, deels of niet vergoed. Preventieve zorg is niet altijd inbegrepen. Vraag dus vooraf na wat jouw verzekering dekt.
Geen publieke zorg? Zo kun je je toch aansluiten bij SNS?
Heb je geen recht op publieke zorg via de gewone weg? Dan kun je je vrijwillig aansluiten bij het Spaanse zorgsysteem via de convenio especial. Je betaalt een maandelijkse bijdrage en krijgt daarmee toegang tot de publieke gezondheidszorg, inclusief huisartsenzorg, specialistische zorg en bevolkingsonderzoek. Je ontvangt ook een tarjeta sanitaria (zorgpas).
De bijdrage bedraagt ongeveer 60 euro per maand voor wie jonger is dan 65, en 157 euro voor wie ouder is. Medicijnen zijn meestal niet inbegrepen. Je meldt je aan via de regionale gezondheidsdienst of het kantoor van de Seguridad Social. Wel moet je kunnen aantonen dat je minimaal één jaar officieel in Spanje woont en bent ingeschreven bij de gemeente (empadronado).
Wat je als Nederlander of Belg in Spanje moet weten
Bevolkingsonderzoek is in Spanje goed geregeld en vergelijkbaar met wat veel Nederlanders en Belgen gewend zijn. Net als in die landen ontvang je een uitnodiging voor het bevolkingsonderzoek zodra je aan de voorwaarden voldoet.
Het verschil is dat je als nieuwkomer, expat of particulier verzekerde niet altijd automatisch wordt opgenomen in het systeem. Door actief contact te houden met je centro de salud en je registratiegegevens goed bij te houden, kun je ook in Spanje gewoon gebruikmaken van deze belangrijke, kosteloze en preventieve zorg.
Bron: ministerie van Volksgezondheid Spanje
Spaanse EHBO-expert: dit medicijn in huis kan je leven redden