Else Beekman
Het Spaanse elektriciteitsnet loopt tegen zijn limieten aan: bijna de helft van de nieuwbouwwoningen kan niet aangesloten worden. De brancheorganisatie van energieleveranciers, aelec, slaat alarm: dit vormt een flinke hobbel op weg naar een duurzamere woningsector.
Sinds september is het elektriciteitsnet op veel plekken overbelast. Daardoor kunnen nieuwe woningen niet worden aangesloten. Volgens aelec ging het recent om 6,8 gigawatt aan aangevraagde capaciteit, waarvan 43 procent werd afgewezen. “De distributienetten zitten vol. Dat is zorgwekkend,” stelde Marta Castro van aelec tijdens een informatiesessie van Deloitte over energiezuinig wonen.
In november 2025 had maar liefst 87% van de knooppunten (nudos) in het distributienet geen beschikbare capaciteit meer voor nieuwe aansluitingen. Dat percentage vormde een toename van 2% ten opzichte van oktober en 4% ten opzichte van september. De druk komt vooral door stijgende vraag van industrie, elektrische voertuigen en datacenters. Aldus blijkt uit gegevens van de Nationale Commissie Markten en Concurrentie, CNMC.
De grote invloed van AI en datacenters op Spaans elektriciteitsnet en -consumptie
Woningsector moet sneller verduurzamen
Cijfers uit een rapport van Deloitte en aelec tonen aan dat woningen in Spanje 18 procent van het energieverbruik vertegenwoordigen en 8 procent van de uitstoot van broeikasgassen veroorzaken. Zo’n 37 procent van de gebruikte energie komt nog uit fossiele bronnen. Om de klimaatdoelen te halen, moet het huidige tempo van verduurzaming dat nu op 2 procent per jaar ligt, verdrievoudigen.
Volgens Laureano Álvarez van Deloitte zit vooral de verwarming in de weg: “Veel huizen gebruiken nog gasgestookte ketels. De omschakeling naar duurzamere oplossingen verloopt te traag.”
Spanje heeft dringend honderdduizenden nieuwe woningen nodig
Het kwalijke van deze rem op de woningbouw is dat Spanje zich midden in een wooncrisis bevindt. De bouw van woningen loopt ver achter bij de naar schatting 180.000 tot 250.000 nieuwe huishoudens die er jaarlijks in Spanje bijkomen. In 2024 werden er bijvoorbeeld maar circa 100.000 woningen opgeleverd, terwijl minstens het dubbele nodig is om het tekort in te lopen.
De Spaanse Bank sprak recent van een opgelopen tekort van 700.000 woningen sinds 2021. Hierdoor is de huizenmarkt vooral in regio’s als Madrid, Barcelona, Valencia, Málaga en Alicante problematisch. Als bij deze omstandigheden ook het elektriciteitsnet nog blijft achterlopen, dreigt een structureel tekort van miljoenen woningen richting 2040. Met alle negatieve gevolgen van dien, zoals een ontoegankelijke woningmarkt voor starters en jonge gezinnen.
Netwerk aanpassen is noodzaak
Zonder aanpassing van het netwerk blijft opschaling van duurzame technieken lastig. “Een flexibelere aanpak, snellere procedures en stabiele regelgeving zijn essentieel om investeringen aan te trekken,” aldus Castro. Ze pleit ook voor het verlagen van drempels voor netwerktoegang.
Elektriciteit is voor huishoudens nu 2,5 keer zo duur als gas. Dat verschil, grotendeels veroorzaakt door belastingen, houdt de overstap naar elektrische systemen tegen.
Wat doet de regering aan het capaciteitsgebrek?
Sinds de grote stroomuitval van eind april heeft de regering wel maatregelen aangekondigd. Allereerst verhoogt men investeringen in het hoogspanningsnet met 65% tot 13,6 miljard euro voor 2025-2030. Hiermee komen er 422 nieuwe aansluitingen en een vermenigvuldiging van de toegangscapaciteit tot 27,7 GW voor nieuwe consumenten. Verder moet het Spaanse elektriciteitsnetwerk REE voorstellen indienen voor normwijzigingen rond spanningsvariaties, oscilaties en incidentmonitorage, terwijl het net met 21% wordt uitgebreid, inclusief in landelijke gebieden.
Warmtepomp biedt kansen, maar weinig gebruikt
De warmtepomp is volgens het rapport een efficiënte oplossing: tot vier keer zuiniger en met 86 procent minder uitstoot dan traditionele verwarming. Toch komt dit systeem slechts voor in 22 procent van de Spaanse huizen.
Aelec doet daarom een aantal voorstellen:
- Verlaag de belasting op stroom;
- Breid bestaande subsidies uit;
- Maak duidelijke regels voor de overstap naar andere verwarmingssystemen;
- Maak bewoners bewust van duurzame alternatieven.
Red Eléctrica waarschuwt voor problemen op het Spaanse elektriciteitsnet