Else Beekman
De nationalistische Catalaanse organisatie ANC heeft in aanloop naar de Diada 2025 op 11 september een felle oproep gedaan tot burgerlijke ongehoorzaamheid en massale bezetting van instellingen. Volgens de organisatie die strijdt voor een onafhankelijk Catalonië is het tijd voor “een krachtiger en definitiever offensief” dan tijdens het onafhankelijkheidsreferendum van 2017.
De Diada is Catalonië’s nationale feestdag jaarlijks op 11 september wanneer de Catalanen de val van Barcelona in 1714 tijdens de Spaanse Successieoorlog herdenken. De afgelopen jaren is de dag uitgegroeid tot een belangrijk moment voor de Catalaanse onafhankelijkheidsbeweging.
In een dinsdag gepubliceerd manifest verwijt de Assemblea Nacional Catalana (ANC) de andere Catalaanse partijen dat ze hun onafhankelijkheidsstrijd hebben opgegeven. De organisatie spreekt in dit verband van “onderwerping aan het Spaanse regime” en stelt dat partijen als Junts en Esquerra zich “hebben neergelegd bij het systeem” in plaats van de confrontatie aan te gaan.
De ANC toont zich bovendien volgens dagblad El Mundo uitgesproken kritisch over de politieke akkoorden die sinds 2023 zijn gesloten met de Spaanse socialistische partij PSOE. waaronder de amnestiewet — bedoeld om separatisten te vrijwaren van vervolging —, het gedeeltelijke spoorbeheer via Rodalies, waarbij Catalonië meer zeggenschap krijgt over de regionale treindienst, en de financieringsafspraken, die zouden zorgen voor meer fiscale autonomie maar volgens de ANC juist misleidend en ontoereikend zijn. “De amnestie is een fraude. De erkenning van het Catalaans in Europa is rookgordijn. En de financiering is een belediging vermomd als gunst,” klinkt het.
Oproep tot hernieuwde mobilisatie
De toon van het manifest laat weinig ruimte voor nuance. De organisatie, onder leiding van de Catalaanse zanger en activist Lluís Llach, roept “honderdduizenden mensen” op om tijdens de Diada de straat op te gaan. Volgens de ANC moet de Catalaanse samenleving opnieuw de handschoen oppakken om “de republiek daadwerkelijk uit te roepen en zich los te maken van een staat die haar haat”.
De woorden “bezet de instellingen” en “burgerlijke ongehoorzaamheid” zijn opvallend, zeker gezien de recente pogingen van de Spaanse en Catalaanse regeringen om via dialoog toenadering te zoeken.
Diada 2025: decentralisatie van protest
In tegenstelling tot eerdere jaren kiest de ANC dit keer voor een decentrale opzet van de Diada 2025. Daarom vinden de belangrijkste manifestaties niet alleen plaats in Barcelona, maar ook in Girona en Tortosa. De afgelopen jaren is het aantal deelnemers aan Diada-betogingen gedaald van honderdduizenden naar tienduizenden, maar de organisatie hoopt dit jaar op een opleving.
Volgens de ANC is de urgentie “groter dan ooit” nu het nieuwe Spaanse politieke landschap volgens hen niet tot meer onafhankelijkheid of erkenning leidt. Daarbij zien ze met lede ogen aan hoe de socialisten opnieuw aan de macht zijn onder leiding van Pedro Sánchez en in Catalonië de socialist Salvador Illa regiopresident is.
Blijvende verdeeldheid
De oproep van de ANC benadrukt hoe levend de Catalaanse onafhankelijkheidskwestie nog steeds is. Al is het politieke momentum van het ‘procés’ uit 2017 sterk afgezwakt. Met het ‘procés’ doelt men op de intensieve periode tussen 2012 en 2017 waarin de Catalaanse onafhankelijkheidsbeweging snel groeide. Het hoogtepunt was het omstreden referendum van 1 oktober 2017 en de eenzijdige onafhankelijkheidsverklaring kort daarna.
Hoewel er toen massale mobilisaties voorkwamen en internationale aandacht werd getrokken, bleef de daadwerkelijke afscheiding uit. Sindsdien zijn politiek leiders veroordeeld of gevlucht, en is de beweging intern verdeeld geraakt over hoe verder te gaan.
Diada 2024: Catalonië viert nationale feestdag zonder onafhankelijkheidsgezinde regering