Het antwoord is ja, dat kan, hoewel de bevoegdheid daartoe bij de autonome gemeenschappen ligt. Die regeling is beter te begrijpen door te kijken naar de oorsprong van het in Spanje zo alomtegenwoordige dagmenu.
Volgens de krant NIUS is die oorsprong zelfs voor de eigenaar van Sobrino de Botín, volgens het Guinness Book of Records het oudste restaurant ter wereld in Madrid, onbekend. “Nee, ik wist niet dat het menu van de dag uit het Franco-tijdperk stamt”, antwoord de eigenaar, tevens historicus, op de vraag naar de oorsprong van het ‘menú del día’.
Sterker nog, zo verzekert hij, in zijn restaurant hebben ze nooit een menu van de dag als zodanig aangeboden, maar eerder een seizoensmenu, net zoals zijn vader vroeger deed.
De oorsprong van het Spaanse dagmenu
Seizoensmenu, menu van de dag, huismenu en toeristenmenu zijn enkele namen die worden gegeven aan het menu dat restaurants in Spanje serveren tijdens het middagmaal. Ze vinden hun oorsprong in een publicatie in de Spaanse staatscourant BOE, nummer 161 van 6 juli 1964.
Bekijk ook: Spanje wil alcohol weren uit dagmenu’s
In de context van florerend toerisme in die jaren van de dictatuur, wilde het regime restaurants ertoe brengen vaste prijzen voor toeristen te hanteren en publiceren. Daarbij dienden ze hun eetzalen schoon aan te bieden en hun personeel op te dragen om ‘vriendelijk en hoffelijk’ om te gaan met de klant.
Verplicht “toeristenmenu”
Zo kwam het ministerie van Toerisme met het verplichte “toeristenmenu”. Dat moest minimal bestaan uit een voorgerecht of soep; drie hoofdgerechten met garnituur op basis van ei, vis of vlees en een dessert op basis van fruit, zoet of kaas. Als drank werd een kwart liter lokale wijn, sangria, bier of andere drank aangeboden en brood was eveneens inbegrepen.
Dit toeristisch menu diende op een “goed zichtbare en prominente plaats” aangeboden te worden en “met de grootst mogelijke snelheid en voorkeur geserveerd”. Bovendien moesten koks typische lokale gerechten uit de Spaanse keuken aanbieden. De prijs moest duidelijk worden gepubliceerd en tot 30 oktober elk jaar worden gehandhaafd.
Van het toeristenmenu naar dagmenu
Jaren later werd het menu van de dag geïntroduceerd en in het begin van de jaren tachtig werd het omgedoopt tot huismenu, vertelt Marta Valdivielso, culinair journalist bij NIUS. Dat huismenu had geen verplicht karakter meer in eersteklas en luxe restaurants.
Bevoegdheid naar autonome gemeenschappen
Pas in 2010 werden “verschillende staatsvoorschriften inzake toegang tot toeristische activiteiten en de uitoefening ervan” ingetrokken, waaronder die rond het toeristenmenu. Sindsdien is het elke autonome gemeenschap die hierover wetgeving uitvaardigt. De meeste regio’s doen het niet meer, maar Aragón, Asturië en Navarra handhaven nog wel de verplichting bij wet om een dagmenu aan te bieden.
Huismenu in Asturië
In Asturië bijvoorbeeld is het volgens het Staatsblad van het Prinsdom “verplicht om het huismenu aan te bieden voor restaurants van de derde en vierde categorie. Voor andere restaurants is het vrijwillig. Een huismenu omvat hier “het gezamenlijke aanbod onder een globale prijs van minimaal twee gerechten, brood, een drankje en dessert”.
Dagmenu in Aragón
Aragón handhaaft ook het verplichte karakter van het menu door middel van een decreet uit 1999 in het regionale staatsblad BOA. Dat bepaalt onder meer dat restaurants met één, twee en drie vorken “onder een globale prijs moeten aanbieden: twee gerechten, brood, dessert en drank”. In restaurants met een of twee vorken “zal er op verzoek van de klant een kan water beschikbaar zijn, zelfs als het dagmenu niet wordt gebruikt”, luidt de officiële tekst.
Menu van de dag in Navarra
In Navarra bepaalt artikel 18 van het regionale decreet 56/2013 dat het menu van de dag wordt beschouwd als het gezamenlijke aanbod tegen een globale prijs van ten minste twee gerechten, brood, een drankje en dessert. Het dagmenu is in Navarra verplicht in restaurants van de tweede en derde categorie.
Prijzen van dagmenu’s
De prijzen van dagmenu’s variëren, maar liggen over het algemeen vrij laag vergeleken met ‘normale’ maaltijden van drie gangen Het goedkoopste dagmenu wordt volgens het culinaire platform Directoalpaladar.com aangeboden voor 5 euro in Málaga in Cafetería – Bar Mercado de Huelin. Maar wees ook niet verbaasd als je een menu del día krijgt aangeboden voor 15 euro of meer in de meer toeristische gebieden of stadscentra.