Onder mannen is het aantal nieuwe kankerpatiënten in Spanje de afgelopen 20 jaar gestaag gedaald. Bij vrouwen blijft het aantal nieuwe gevallen van kanker toenemen. Inmiddels ligt de incidentie boven de 440 gevallen per 100.000 vrouwen.
Jaarlijks is het op vier februari is het Wereldkankerdag. Reden voor de Spaanse nieuwsdienst EL ESPAÑOL om zich te verdiepen in de ontwikkeling van de ziekte en het aantal patiënten. Ook in Spanje is de laatste 25 jaar van de 21e eeuw de incidentie van kanker toegenomen. Wel is er sprake van een daling van het aantal tumoren bij mannen. Bij vrouwen is het aantal juist toegenomen. Vooral longkanker neemt onder vrouwen enorm toe.
‘Vroeger behoorde het niet eens tot de top 10 van tumoren bij vrouwen. Maar sinds een paar jaar staat longkanker op de derde plaats, na borst- en darmkanker. Dit meldde Jaume Galcerán, voorzitter van het Spaans netwerk van kankerregisters, tijdens de presentatie van een rapport met de jaarlijkse schattingen van gevallen in Spanje.
Incidentie en overlevingskans bij kanker
Ondanks deze toename van de incidentie van kanker bij vrouwen, is de kans op overleving bij vrouwen nog steeds hoger dan bij mannen: 61,7% tegenover 55,3%. De incidentie bij mannen was in 2005 bijna 800 gevallen per 100.000 inwoners. In 2014 was dit gedaald tot 731,9. Nu zijn er 679,2 nieuwe tumordiagnoses per 100.000 mensen: een daling van 7,8% in tien jaar.
Bij vrouwen was de incidentie 20 jaar geleden minder dan 400 gevallen. Dit steeg in 2014 naar 414,6 en dit jaar ligt het naar schatting op 440,9 per 100.000 vrouwen. Een stijging van 6,3% in tien jaar tijd.
Soorten kanker bij mannen
Het landschap voor mannen en vrouwen is ook veranderd in termen van het type kanker dat wordt gediagnosticeerd. Bij mannen blijft prostaatkanker de meest voorkomende soort. Maar, het verschil met darm-, rectum- en anusanker, wordt steeds kleiner. Long- en blaastumoren staan op de vierde en vijfde plaats van de meest gediagnosticeerde kankergevallen bij mannen. In beide gevallen is de incidentie in de loop der jaren afgenomen: beide liggen nu onder de één per 1.000.
Soorten kanker bij vrouwen
Bij vrouwen blijft borstkanker de meest voorkomende soort. De incidentie blijft toenemen. Vervolgens volgt darm-, rectum- en anuskanker. Longkanker staat op de derde plek, nog voor baarmoederhalskanker. Deskundigen vestigen de aandacht op de progressieve toename van longkanker bij vrouwen. In tien jaar tijd is de incidentie met 56,4% gestegen, van 23,4 gevallen per 100.000 inwoners tot 36,6. Dat is de hoogste groei van alle tumoren bij beide geslachten.
Oorzaken toename aantal kankerpatiënten
De toename van verschillende tumoren heeft te maken met de prevalentie van bepaalde risicofactoren zoals obesitas, alcohol of ongezonde voeding. Daarnaast komt het ook door verdere vergrijzing van de bevolking – die niet meer sterft aan andere ziekten – en een steeds vroegere diagnose.
Meer gevallen van kanker maar meer kans op overleving
Een hogere incidentie betekent niet altijd een groter risico. De kans op overleving van kanker is deze eeuw tot nu toe toegenomen. Ook hier zijn er verschillen tussen man en vrouw. Aan het begin van de eeuw was 52% van de mannen vijf jaar na de diagnose nog in leven. Dit percentage steeg tussen 2008-2013 naar 55,3%..
Per leeftijdsgroep nam overleving in alle leeftijdsgroepen tot 75 jaar met 5% toe. Daarna werd de kans in de onderzochte periode iets kleiner: van 42,4% naar 41,4%.
Afhankelijk van het type tumor zijn de overlevingskansen zeer verschillend: 90% in de prostaat en zaadbal en 86% in de schildklier. Aan de andere kant is het bij alvleesklierkanker 7%, bij longkanker 12% en bij slokdarmkanker 13%.
Toename overleving van kanker bij vrouwen iets lager
De toename van overleving van kanker bij vrouwen is iets lager dan bij mannen: van 59,1% aan het begin van de eeuw tot 61,7% in 2013. Wel is de kans in alle leeftijdsgroepen gestegen, vooral tussen 15 en 44 jaar (van 80,5% naar 84%) en tussen 65 en 74 jaar (van 57,6% naar 62,1%).
De tumoren met het hoogste overlevingspercentage bij vrouwen waren schildklier (93%), huidmelanoom (89%) en borst (86%), terwijl alvleesklier (10%), lever en slokdarm (16%) en long (18%) de slechtste cijfers hadden.
Vergroten van de kans op overleving; een plan van aanpak
Tijdens de presentatie van de kankercijfers in Spanje wees de voorzitter van de Spaanse Vereniging voor Medische Oncologie (SEOM), César Rodríguez, erop dat het doel voor 2030 is om een totale overleving van 70% te bereiken. ‘Het is een heel moeilijk doel, maar we moeten ambitieus zijn.’
Kankerspecialisten noemen hiervoor verschillende instrumenten. Allereerst door preventie. Om deze reden heeft SEOM een campagne gelanceerd om lichaamsbeweging te promoten. Dit kan het risico op veel vormen van kanker tot 30% verminderen.
En het verkleint alleen het risico op het ontwikkelen van een invasieve tumor, maar het verbetert ook de prognose bij mensen die zijn behandeld of kanker hebben gehad. ‘Degenen die een tumor hebben, verbeteren met lichaamsbeweging hun prognose en kwaliteit van leven.’
Daarnaast is er de strijd tegen risicofactoren. Een derde van de sterfgevallen door kanker wereldwijd is te wijten aan vijf risicofactoren: tabak, obesitas, alcohol, ontoereikende voeding en te weinig beweging. Daarbij is tabak verreweg de gevaarlijkste factor. In Spanje blijft 17% van de bevolking dagelijks roken (20,2% van de mannen en 13,9% van de vrouwen). Vapers komen hier nog bij, maar de impact daarvan is nog niet bekend.
Vroege diagnose de derde pijler van de strategie. Een tumor die in een vroeg stadium van ontwikkeling wordt ontdekt, heeft een veel betere prognose dan een tumor die wordt ontdekt wanneer deze is uitgezaaid. Het nut van screening is vooral groot bij borst-, darm- en gynaecologische kanker. Een screeningsprogramma voor longkanker wordt nog overwogen.
Tenslotte zijn er ook nieuwe behandelingen, zoals immunotherapie die de kans op overleven bij een aantal tumoren aanzienlijk vergroten.
Lees ook: Waar in Spanje is het risico te overlijden aan kanker het grootst?