Else Beekman
De Spaanse koning-emeritus blikt in een openhartig televisie-interview met de Franse publieke omroep France 3 terug op zijn leven en carrière. De oud-koning hoopt vooral dat de Spanjaarden hem begrijpen: “Ik hoop dat ze me vergeven, en dat ze begrijpen wat ik heb gedaan.”
Het gesprek wordt gevoerd naar aanleiding van de verschijning van zijn memoires, getiteld ‘Reconciliación’ in Frankrijk. Om de aandacht niet af te leiden van het 50-jarig jubileum van de dood van Franco komt zijn boek in het Spaans pas volgende week uit. Daarin blikt hij terug op hoogte- en dieptepunten van zijn regeerperiode én op zijn huidige situatie in ballingschap in Abu Dhabi.
“Geen spijt, maar wel fouten”
Gevraagd naar zijn omstreden verleden – zoals zijn Zwitserse bankrekening, buitenechtelijke relaties en de beruchte olifantenjacht in Botswana – erkent Juan Carlos dat hij fouten maakte. “Iedere man maakt fouten”, zegt hij tegen interviewer Stéphane Bern. “Ik probeer geen spijt te hebben, maar als ik het over mocht doen, zou ik voorzichtiger zijn.” Toch stelt hij ook: “Ik heb geen spijt. Ik hoop dat het land begrijpt wat ik heb gedaan.”
Over de financiële kwesties zegt hij kalm: “Ik ben eraan gewend van alles te horen. Iedereen heeft recht op zijn mening, maar alles is opgelost, alles is voorbij. Ik ben rustig.”
Hij haalt een uitspraak van zijn vader aan: “Een koning wordt altijd bekeken, zelfs als hij op het toilet zit.” Die les, zegt hij, is hem met de jaren steeds duidelijker geworden. Op de vraag of hij dat weleens vergat, antwoordt hij kort: “Ja”. En op de vraag of hij ergens spijt van heeft: “Nee”. Wel erkent hij: “Als ik het opnieuw kon doen, zou ik voorzichtiger zijn.”
Abdicatie uit lichamelijke noodzaak
Volgens Juan Carlos kwam zijn abdicatie in 2014 voort uit fysieke zwakte. “Je ziet geen koning met een wandelstok in Spanje,” zegt hij, doelend op zijn heupproblemen. Toch speelde ook de wens om zijn zoon, koning Felipe VI, ruimte te geven een rol. “Als ik naast de deur zat, was dat misschien verwarrend. Maar hij had mijn volledige vertrouwen.”
Moeizame band met Felipe VI
De relatie met zijn zoon noemt hij “goed”, al erkent hij dat deze “door de aard van personen” kan wisselen. Juan Carlos zou hem graag vaker zien, net als zijn kleindochters Leonor en Sofía. “Als vader en koning zou ik dat fijn vinden.” Hij prijst Felipe als “een uitstekende koning”, al zit die volgens hem in een lastige politieke periode. Zijn grootste wens is dan ook “dat mijn zoon succesvol is en dat Spanje goed bestuurd wordt.”
Opvallend is zijn pijnlijke opmerking over het intrekken van zijn toelage door Felipe VI. “Dat betekent dat je me verstoot,” zou hij tegen zijn zoon hebben gezegd.
Mercredi 26/11 après la diffusion de @secretshistoire sur #juancarlos l’ancien roi d’Espagne se confie en exclusivité sur @FranceTV #france3 à l’occasion de la sortie de ses Mémoires @EditionsStock et du 50e anniversaire de son avènement qui a ouvert la voie à la démocratie pic.twitter.com/Jx0oICxZBy
— Stéphane Bern (@bernstephane) November 24, 2025
Tussen Franco en de toekomst
In het interview gaat Juan Carlos ook in op zijn overgang van Franco’s erfgenaam naar vader van de democratie. Hij beschrijft zichzelf als een “pingpongbal” tussen de verwachtingen van zijn vader en Franco. Hij was nog jong toen hij een militaire opleiding in Spanje volgde. Toch zag hij dat als normaal. Tijdens de vakanties keerde hij terug naar zijn familie. Toen hij zeventien was, wist hij zeker dat hij in Spanje zou blijven.
Hij herinnert zich het moment waarop de Chileense dictator Augusto Pinochet hem adviseerde “precies te doen wat Franco deed”. Juan Carlos antwoordde beleefd dat hij dat zou doen, maar koos er uiteindelijk voor “te doen wat de Spanjaarden werkelijk wilden”.
Zijn vader, don Juan, noemt hij een fantastische raadgever en vriend. Hij besloot zijn vader, ondanks diens titel als niet-regerende koning, te laten begraven in El Escorial “omdat daar de koningen liggen”.
Juan Carlos benadrukt dat noch hij, noch Torcuato Fernández Miranda en premier Adolfo Suárez een vastomlijnd plan hadden voor de overgang naar een democratie. Wel legden ze zich erop toe om “het goed te doen”. Hij zou wat dat betreft ook beïnvloed zijn door kardinaal Vicente Enrique y Tarancón. Die riep hem namelijk bij zijn inhuldiging in 1975 op om “de koning van iedereen” te zijn en Spanje open te stellen voor de toekomst. “Hij hielp me veel,” aldus de koning-emeritus.
Een tastbare erfenis
De oud-koning benadrukt het belang van de Spaanse Grondwet. “Het is de enige grondwet in Europa die de naam draagt van de koning. Ze heet de grondwet van koning Juan Carlos,” zegt hij met zichtbaar emotie. In zijn eerste toespraak tot het parlement kondigde hij aan dat Spanje op weg was naar een democratie. “We wisten alleen nog niet hoe.”
Hij prijst de rol van de communistische leider Santiago Carrillo als een “echte vriend en medewerker” in het proces. De legalisering van de Communistische Partij in 1977 noemt hij een cruciale stap.
Over de mislukte staatsgreep van 23 februari 1981 vertelt hij dat zijn militaire televisieoptreden, waarin hij trouw zwoer aan de grondwet, voor rust zorgde. “Er was geen burgerlijk gezag meer. Toen kon ik militair ingrijpen. Ik had moreel gezag over het leger. Ze zagen in mij echt een leider.”
Juan Carlos mist zijn vaderland
Sinds zijn vertrek naar Abu Dhabi in 2020 bezoekt Juan Carlos nog wel regelmatig Spanje, vooral voor zeilwedstrijden. Toch geeft hij toe dat hij zijn vaderland mist. “De geuren, de landschappen, de stierengevechten, flamenco, het eten, alles.” Hij hoopt ooit “op een normale manier” terug te kunnen keren, al is daar volgens hem nu nog geen sprake van. “Dat hangt af van de situatie en het moment.”
Tot slot laat hij een menselijke kant zien. “Persoonlijk heb ik Spanje gediend, ik was er voor de Spanjaarden. Soms had ik te weinig aandacht voor mijn familie. Ik hoop dat ze me vergeven.”
Bronnen: RTVE, El Español, El País
Franco, fouten en familie: memoires Juan Carlos I zorgen voor opschudding in Spanje