Else Beekman
Spanje heeft op 9 september 2025 een nieuwe tabakswet goedgekeurd met verstrekkende gevolgen voor rokers, vapers én ouders. Voor het eerst wordt het minderjarigen niet alleen verboden tabak of e-sigaretten te kopen, maar ook om ze te gebruiken. Ouders die hun kinderen toch laten roken of vapen, kunnen daar zelfs juridisch op worden aangesproken.
Na meer dan twintig jaar zonder grote updates, maakt de herziening deel uit van het Plan Integral de Prevención y Control del Tabaquismo 2024-2027, een integraal plan gericht op het beschermen van volksgezondheid en jongeren. Het wetsvoorstel sluit aan bij internationale trends, nieuwe wetenschappelijke inzichten en de veranderende markt, waarin vape en nicotine-alternatieven een prominente rol spelen.
25% minder rokers sinds invoering nieuwe tabakswet
Wat verandert er met de nieuwe tabakswet in Spanje?
Met onderstaande maatregelen in de nieuwe tabakswet wil de Spaanse regering bereiken dat de blootstelling aan rook én vapes drastisch vermindert en daarmee zorgen voor een daling van tabaksgerelateerde sterfte. Momenteel overlijden dagelijks circa 140 mensen in Spanje aan roken. De belangrijkste maatregelen zijn:
- Verbod op gebruik én verkoop door minderjarigen – voorheen draaide het vooral om verkoopbeperkingen; nu wordt het ook voor minderjarigen strafbaar om een sigaret of e-sigaret op te steken, bijvoorbeeld op schoolpleinen of in parken.
- Uitgebreid rook- en vapeverbod op openbare plekken, zoals terrassen, zwembaden, bushaltes, universiteitscampussen, speelplaatsen, culturele ruimtes en binnen een straal van 15 meter rondom scholen, gezondheidscentra, sportlocaties en parken.
- Professionele voertuigen rookvrij – zoals vrachtwagens en bestelwagens, om werknemers te beschermen.
- Gelijke behandeling van rook- en nicotineproducten – Vape-producten, inclusief wegwerp e-sigaretten, nicotinezakjes en kruidenproducten om te roken of vapen, vallen onder dezelfde beperkingen als traditioneel tabak.
- Volledig verbod op reclame, promotie en sponsoring van tabak en daaraan gerelateerde producten, inclusief op sociale media, festivals en sportevenementen.
- Duidelijke signalering verplicht bij rookvrije zones ter ondersteuning van naleving.
- Zware boetes tot 600 000 € bij overtredingen; ouders kunnen aansprakelijk worden gesteld bij verstrekking aan minderjarigen. Toezicht op naleving komt te liggen bij regionale gezondheidsinspecties en gemeentepolitie. Bij controle in bijvoorbeeld parken of op schoolpleinen kan beboeting direct plaatsvinden. Ook wordt gewerkt aan voorlichtingscampagnes en duidelijke bebording om burgers te informeren over de nieuwe regels.
- Generieke neutrale verpakking geschrapt, maar het ministerie houdt de optie open voor latere parlementaire invoering.
Reacties uit de politiek op de nieuwe tabakswet
Minister van Volksgezondheid, Mónica García Gómez, benadrukt dat Spanje met deze nieuwe tabakswet “weer vooroploopt in de strijd tegen tabak”. Ze wijst op de dodelijke impact: “Roken kost ons dagelijks 140 levens—ongeveer 50 000 per jaar. Dertig procent van de kankers is direct gelinkt aan tabaksgebruik.”
Vanuit de oppositie is er kritiek op het schrappen van de invoering van een generieke verpakking zonder merkuitstraling en het ontbreken van prijsverhogingen via accijnzen. Beide maatregelen worden als cruciaal gezien door gezondheidsdeskundigen. Het Nationionaal Comité ter Preventie van Roken stelt: “De overheid mag niet buigen voor de tabaksindustrie en de samenleving deze effectieve maatregel onthouden.”
Reactie van de tabaksindustrie
De tabakssector, vertegenwoordigd door de Mesa del Tabaco, stelt dat Spanje al tot de landen met de strengste tabakswetgeving behoort. Men acht de bestaande regels voldoende effectief en vinden daarom extra beperkingen overbodig. Verder pleiten ze voor een aanpak uitsluitend gericht op locaties waar veel minderjarigen aanwezig zijn, zoals speeltuinen of sportclubs. Om ook buitenruimtes zoals terrassen van horeca rookvrij te maken, vinden ze onnodig.
De horecakoepel Hostelería de España noemt de nieuwe wet “buitenproportioneel” en stelt dat deze meer tegen de horeca is gericht dan tegen tabak. De organisatie vreest negatieve gevolgen voor toerisme en de sociale functie van terrassen. Beide essentieel voor zowel de economie als het dagelijks leven in Spanje. Men waarschuwt ook voor verwarring bij buitenlandse bezoekers.
Ook de vanuit de branchevereniging voor de verkoop van vape-producten klinkt stevige kritiek. Het verbod op legale producten zal in hun optiek juist de illegale markt aanwakkeren en vrezen dat daardoor het gebruik onder jongeren zelfs kan verdubbelen.
Gezondheidsorganisaties en antirookgroepen reageren op hun beurt verontwaardigd. Zij wijzen erop dat juist cruciale maatregelen, zoals neutrale verpakkingen en accijnsverhogingen, zijn geschrapt onder druk van de industrie. Volgens hen ondermijnt dit de effectiviteit van het wetsvoorstel.
Volgende stappen
Het wetsvoorstel over de nieuwe tabakswet in Spanje moet nog door constitutionele toetsing en door beide parlementaire kamers. Het ministerie hoopt op brede steun, hoewel discussiepunten zoals verpakking en accijnzen waarschijnlijk nog volop debat zullen veroorzaken.
Strengere antirookwet in Spanje legt roken in openbare ruimtes verder aan banden