Judith Goeree
In het binnenland van Spanje is onlangs de oudste menselijke vingerafdruk ooit ontdekt en geïdentificeerd. De afdruk, afkomstig van een neanderthaler, is ruim 43.000 jaar oud en werpt nieuw licht op hoe deze uitgestorven mensensoort dacht en leefde. Het is een uitzonderlijke vondst die veel teweeg brengt onder archeologen en forensische onderzoekers wereldwijd.
Onderzoekers troffen de eeuwenoude vingerafdruk aan in het archeologische gebied Abrigo de San Lázaro, in de provincie Segovia. Op een stuk graniet ontdekten ze een vingerafdruk op een roodgekleurde punt op een vuistgrote steen. Wat opvalt aan de steen is dat de rode punt zich precies op een plek bevindt waar de natuurlijke vorm van de steen doet denken aan een mensengezicht. Het is een voorbeeld van pareidolie, een psychologische verschijnsel waarbij mensen denken iets herkenbaars te zien in een willekeurige vorm — zoals een gezicht in de wolken of een draak in een rotsformatie.
Vingerafdruk van een volwassen man
Het multidisciplinaire onderzoeksteam dat bij de vondst betrokken was bestond onder meer uit wetenschappers van de Universidad Complutense de Madrid en de Universidad de Salamanca. Zij werkten nauw samen met de Spaanse politie. Dankzij geavanceerde technieken kon het team de vingerafdruk nauwkeurig bestuderen. De politie deed bovendien een uitgebreide vingerafdrukanalyse volgens een methode die ook in forensisch onderzoek wordt gebruikt. Zij constateerden dat het gaat om de vingerafdruk van een volwassen man.
Steen vernoemd naar Spaanse Tourwinnaar
De steen waarop de afdruk werd gevonden, kreeg de bijnaam Perico. Het is een liefkozende verwijzing en een knipoog naar de bekende Spaanse wielrenner Pedro Delgado, afkomstig uit Segovia en winnaar van de Tour de France in 1988. Op de plek waar de steen lag, zijn ook andere voorwerpen gevonden uit de tijd van de neanderthalers. Het bevestigt de datering en herkomst van de vingerafdruk van Perico.
Konden neanderthalers symbolisch denken?
De vondst van deze vingerafdruk is bijzonder omdat het opnieuw laat zien dat neanderthalers waarschijnlijk tot symbolisch denken in staat waren. De vingerafdruk is namelijk geplaatst op een plek in de steen die lijkt op een gezicht. Dat doet vermoeden dat de maker er misschien iets mee wilde uitdrukken. Misschien was het een vorm van kunst, of een ritueel gebaar.
Dit vermoeden sluit aan bij ander recent onderzoek waaruit blijkt dat neanderthalers veel complexer waren dan lang werd gedacht. Ze gebruikten kleurstoffen, maakten sieraden en begroeven hun doden. Het beeld van de ‘simpele holbewoner’ klopt dus allang niet meer.
Vondst geeft nieuw inzicht in leven van neanderthalers
Niet alle wetenschappers durven harde uitspraken te doen over wat de vingerafdruk precies betekende. Toch is iedereen het over eens dat deze vondst helpt om de leefwereld en denkwijze van neanderthalers beter te begrijpen. De vingerafdruk van “Perico” is dan ook niet alleen wetenschappelijk zeer interessant, maar ook een bijzonder moment uit de menselijke geschiedenis dat is vastgelegd in steen.
Bronnen: El País, ABC, The Guardian
Baanbrekende vondst: Oudste Neanderthaler resten van Noord-Spanje