Judith Goeree
Meer dan honderd bekende Spanjaarden, waaronder oud-ministers, wetenschappers, muzikanten en regisseurs, waaronder Pedro Almodóvar, hebben een manifest ondertekend waarin ze hun steun uitspreken aan premier Pedro Sánchez. Ze waarschuwen voor wat zij zien als een georganiseerde poging van conservatieve rechters, media en leden van de katholieke kerk om de regering ten val te brengen.
Volgens het manifest is er sprake van een “samenzwering” door rechtse krachten. Die zouden de verkiezingsuitslag in twijfel trekken en “het pad volgen van Trump en Bolsonaro”. Daarmee verwijzen de opstellers van het manifest naar de Amerikaanse president en diens Braziliaanse tegenhanger. Die laatste wordt ervan beschuldigd een staatsgreep tegen zijn opvolger Lula da Silva te hebben gesteund. Ook in Spanje zou volgens hen het vertrouwen in de democratisch gekozen regering doelbewust worden ondermijnd.
Harde taal van oppositie onder vuur
Het manifest hekelt het escalerende taalgebruik van de Spaanse oppositie, waarin wordt gesproken over een “criminele regering” en premier Sánchez wordt weggezet als een “maffiabaas”. Zulke retoriek zou volgens de ondertekenaars bijdragen aan het zaaien van haat en het afbreken van vertrouwen in democratische instituties.
De ondertekenaars roepen op tot respect voor de democratische spelregels. Ook stellen zij dat meningsverschillen geen aanleiding mogen zijn om de legitimiteit van een gekozen regering in twijfel te trekken.
Politieke druk zonder bewijs of veroordeling
De opstellers van het manifest waarschuwen nadrukkelijk dat een democratisch gekozen regering niet mag vallen op basis van onbewezen verdenkingen en voorlopige rapporten, zonder dat een rechter zich daarover heeft uitgesproken. Ze verwijzen daarbij naar de zaak rond José Luis Ábalos en Santos Cerdán, beiden voormalige topfunctionarissen van de PSOE.
Cerdán zit in voorlopige hechtenis op verdenking van betrokkenheid bij een netwerk dat via valse aanbestedingen overheidsopdrachten zou hebben doorgesluisd naar bevriende bedrijven. Ábalos, voormalig minister van Transport, wordt in hetzelfde onderzoek genoemd vanwege vermoedens van corruptie en onverklaarde geldstromen tijdens de coronapandemie. Hij is niet formeel aangeklaagd, maar de rechter onderzoekt zijn mogelijke rol bij het bevoordelen van bedrijven in ruil voor politieke of financiële steun.
Volgens het manifest zijn de vermeende fouten ernstig, maar kan het niet zo zijn dat een regering valt op basis van een rapport van de Guardia Civil, zonder dat een onafhankelijk en eerlijk proces heeft plaatsgevonden. Ze spreken van een gevaarlijk precedent voor de Spaanse rechtsstaat.
Ondertekenaars uit politiek, kunst en wetenschap
Onder de ondertekenaars bevinden zich vooraanstaande Spaanse namen, zoals voormalige ministers van de PSOE, schrijvers, hoogleraren en cultuuriconen als filmregisseur Pedro Almodóvar en zanger Joan Manuel Serrat. Dat zoveel prominente Spanjaarden zich uitspreken, onderstreept hoe wijdverspreid de zorg is over de staat van de democratie in Spanje – ook buiten de partijpolitiek.
Zij signaleren een verontrustende toename van maatschappelijke spanningen. Ze verwijzen naar aanvallen op migranten in Torre Pacheco (Murcia) en naar vernielingen bij kantoren van linkse partijen, wat zij vergelijken met fascistische agressie uit het verleden.
Volgens hen is het meest zorgwekkend dat conservatieve machtsgroepen systematisch worden gemobiliseerd om de regering te verzwakken. Dat gebeurt zowel binnen als buiten de officiële instellingen. Ze wijzen op een groot deel van de media, die volgens hen een “orgie van nepnieuws en halve waarheden” verspreiden. Ook noemen ze rechters die staken en protesteren tegen wetten die democratisch zijn aangenomen. Daarnaast bekritiseren ze kerkelijke leiders die openlijk oproepen tot vervroegde verkiezingen.
Felle kritiek vanuit de oppositie
De brede steun van bekend Spanje roept ook veel weerstand op. De belangrijkste oppositiepartij Partido Popular (PP) noemt het manifest elitair en wereldvreemd. Volgens de conservatieve oppositie probeert de linkse culturele elite hiermee de aandacht af te leiden van de corruptieschandalen binnen de regering. Ondanks de felle kritiek lijkt een motie van wantrouwen echter geen optie. De oppositie heeft geen meerderheid heeft in het parlement om die door te zetten. Bovendien kampt de PP zelf met reputatieschade. Voormalig minister Cristóbal Montoro ligt onder vuur vanwege vermoedens van belangenverstrengeling en financieel wanbeheer tijdens zijn ambtsperiode.
Oproep tot waakzaamheid
Het manifest sluit af met een oproep om de democratische instellingen te beschermen. Zowel tegen corruptie als tegen politieke inmenging van buitenaf. De ondertekenaars roepen op tot herstel van het democratisch debat en tot respect voor de grondwet. En ze benadrukken dat alleen de premier zelf of een motie van wantrouwen het einde van een regeringsperiode mag bepalen.
Bronnen: El País, Huffington Post
Ex-minister gebruikte Spaanse belastingdienst tegen kritische journalisten