Else Beekman
In sommige dorpen staan voormalige bankgebouwen inmiddels leeg of worden ze herbestemd tot woningen of kleine winkels. Spaanse grootbanken hebben in de afgelopen tien jaar meer dan de helft van hun bankkantoren gesloten. De mogelijke fusie tussen BBVA en Banco Sabadell kan deze trend verder versterken en roept zorgen op bij overheid en toezichthouders.
In 2014 telde Spanje nog meer dan 18.000 bankfilialen van grootbanken zoals Santander, BBVA, CaixaBank, Sabadell, Bankinter, Banco Popular en Bankia. Eind 2024 waren daar nog slechts 9.000 van over. Dat is volgens jaarverslagen ingezien door Cinco Días/El País een daling van 51%. Met de op handen zijnde overname van Banco Sabadell door BBVA kan dat aantal opnieuw fors dalen.
De afbouw past in een bredere trend van consolidatie in de sector, ingezet na de financiële crisis. Banco Popular werd in 2017 voor één euro overgenomen door Santander, dat vervolgens 1.400 vestigingen sloot. Bankia werd in 2021 overgenomen door CaixaBank. Deze twee fusies leidden tot duizenden ontslagen en sluiting van filialen.
Digitalisering en kostenbesparing drijfveren voor sluiting kantoren
Fusies vormen de grootste oorzaak voor de sluiting van bankfilialen. Daarbij zijn ook veranderend consumentengedrag en digitalisering belangrijke factoren. Veel mensen bankieren in toenemende mate online. Dat betekent dat ze minder vaak naar een fysieke vestiging hoeven te gaan. Daarnaast proberen banken hun winstgevendheid te verbeteren in een periode van lage rente en hoge concurrentie van fintech-bedrijven.
De personeelskrimp is aanzienlijk geweest. Santander schrapte in twee rondes meer dan 7.000 banen, BBVA ontsloeg 3.500 medewerkers en Sabadell 1.800. Na de fusie met Bankia schrapte CaixaBank 6.500 banen.
Sabadell het hardst getroffen
Procentueel heeft Sabadell de grootste inkrimping van het kantorennetwerk doorgemaakt. Santander (inclusief Popular) heeft inmiddels 65% van zijn kantoren gesloten, CaixaBank (inclusief Bankia) 46% en BBVA 40%. Alleen Bankinter wist zijn netwerk stabiel te houden.
Politieke druk bij nieuwe fusie
De geplande overname van Banco Sabadell door BBVA zorgt opnieuw voor onrust. De regering vreest verdere afname van lokale bankdiensten, vooral in regio’s als Catalonië en Valencia. Bovendien vreest men een te grote concentratie van marktmacht bij enkele banken. BBVA stelt daar tegenover dat het vooral groei en synergie nastreeft, en slechts 300 filialen zou sluiten. Dat is minder dan 4% van het totaal.
Om bezwaren van toezichthouders te verzachten, heeft BBVA beloofd kantoren te behouden in kwetsbare gebieden: waar geen andere banken actief zijn of waar de afstand tot een andere vestiging te groot is, evenals in gemeenten met een laag inkomen. Ook zouden openingstijden en dienstverlening in Sabadell-vestigingen behouden blijven.
Vooral ouderen in landelijke gebieden ervaren de sluitingen als problematisch, omdat zij minder gebruik maken van digitale bankdiensten.
Besluit ligt bij overheid
De Spaanse mededingingsautoriteit (CNMC) werkt aan de laatste fase van de goedkeuring. Het kabinet van minister Carlos Cuerpo houdt echter een vinger aan de pols, mede vanwege zorgen over ‘financiële uitsluiting’ van burgers zonder digitale toegang. De uiteindelijke fusie, indien de overname slaagt, vereist bovendien expliciete toestemming van de regering.
Lees ook: Sluiting bankfilialen treft nu ook grote steden in Spanje