Spanje gaat Stichting Francisco Franco opheffen

door Else BeekmanElse Beekman
Stichting Francisco Franco

Het ministerie van Cultuur heeft aangekondigd dat het de procedure voor de opheffing van de Fundación Francisco Franco zal starten. Deze beslissing is genomen omdat het verheerlijken van het franquisme en het aanmoedigen van haat of geweld tegen slachtoffers van de dictatuur in strijd is met het algemeen belang, waaraan stichtingen zich te houden hebben.

De uiteindelijke beslissing zal afhangen van een rechterlijk oordeel. Daarvoor zijn rapportages van de staatssecretaris van Democratisch Geheugen, het Register van Stichtingen en de Algemene Raad van de Staat nodig.

Eerste stappen

Deze actie is een naleving van de Wet op Democratisch Geheugen. In een persbericht verklaart het ministerie dat als eerste stap acties worden ondernomen om de start van de procedure te kunnen rechtvaardigen. Minister Ernest Urtasun heeft via sociale media een video gedeeld waarin hij deze procedure aankondigt. Ook verwijst hij naar de wet waarin staat dat “er reden tot opheffing is wanneer stichtingen geen algemeen belang nastreven of activiteiten uitvoeren die hiertegen indruisen.”

Het ministerie van Cultuur had in april al plannen aangekondigd om de stichting op te heffen. Toch deed de stichting allerlei pogingen om de wet te omzeilen. De minister van Territoriaal Beleid en Democratisch Geheugen, Ángel Víctor Torres, verklaarde destijds dat deze actie ook andere stichtingen zou omvatten die de dictator verdedigen of het franquisme verheerlijken. Spanje blijft uniek binnen Europa met organisaties die fascisme verheerlijken. Daaronder ook de Fundación José Antonio Primo de Rivera en de Fundación Blas Piñar.

Driefasenproces voor opheffing

De procedure van het ministerie van Cultuur zal in drie fasen worden uitgevoerd. Eerst volgt het verzoek om rapportages van de Staatssecretaris van Democratisch Geheugen en het Register van Stichtingen van de staat. Dan volgt de formele start van de procedure. Daarbij wordt de stichting geïnformeerd en wordt er een periode voor bezwaren geopend. In de derde en laatste fase wordt een rapport van de Algemene Raad van de Staat gevraagd. Op basis daarvan zal het ministerie een besluit nemen om de opheffing juridisch in te stellen. Uiteindelijk zal de rechter beslissen over de opheffing.

Activiteiten van de Fundación Francisco Franco

De Fundación Francisco Franco heeft zich in het verleden gericht op juridische procedures om acties van de overheid, in lijn met de wetten op geheugen, ongedaan te maken. Zo heeft de stichting in 2017 bezwaar gemaakt tegen wijzigingen in straatnamen door de gemeente Madrid. Het Hooggerechtshof beperkte vervolgens deze poging tot slechts twee straten die expliciet naar de dictator verwezen.

Vorig jaar heeft de stichting een rechtszaak aangespannen tegen het ministerie van Defensie om de naam van het Batallón Bandera Comandante Franco terug te krijgen. De organisatie functioneert al jaren als een lobby die de dictator verheerlijkt en strijdt tegen het historisch geheugen. Zo heeft zij zich ook verzet tegen de naamsverandering van een dorp in Soria. Dit eerde de generaal Yagüe, bekend als de ‘slager van Badajoz’ vanwege zijn bloedige aanvallen tijdens de Spaanse Burgeroorlog.

Met de start van deze opheffingsprocedure zet Spanje een belangrijke stap in de strijd tegen de verheerlijking van fascisme en het bevorderen van democratisch geheugen.