Else Beekman
Dit werd op woensdag aangekondigd door Ángel Victor Torres, de minister van Territoriale Politiek en Historisch Geheugen. De aankondiging vond plaats tijdens een bezoek van de minister aan het detentiecentrum van Chozas de la Sierra (Madrid).
“Met deze inventaris die we in 2024 zullen opstellen, willen we weten hoeveel mensen er waren en welke werken ze hebben uitgevoerd. Hierover willen we volledige transparantie bieden,” legde de minister uit.
“Ons hart breekt als we luisteren naar de getuigenissen van dochters en kleindochters van degenen die gevangen hebben gezeten voor het verdedigen van de democratie en die gedwongen waren om onder miserabele en mensonterende omstandigheden te werken,” vervolgde hij.
Alleen al in de detentiekampen van de regio Madrid werden meer dan 6.000 republikeinse gevangenen gedwongen om te werken aan de bouw van de spoorlijn die Chamartín met Lozoya verbindt.
Donkertste hoofdstukken in de Spaanse geschiedenis
Ángel Víctor Torres bezocht deze locatie in de Sierra de Madrid in het gezelschap van de afgevaardigde van de regering in de Comunidad, Francisco Martín, en andere vertegenwoordigers van de Asociación Cultural Chozas de la Sierra.
De overblijfselen van de concentratiekampen “komen naar voren als een van de donkerste en vergeten hoofdstukken in de geschiedenis van Spanje”, aldus de socialistische leider. De minister van Historische Herinnering benadrukte ook dat “de Wet op de Democratische Herinnering verder moet worden ontwikkeld”. Hiervoor moet “de hand worden gereikt naar alle politieke groeperingen.”
Een spoorlijn bezoedeld door geschiedenis
Het detentiecentrum van Chozas de la Sierra herbergde tijdens de Franco-dictatuur 2.000 van de 6.000 republikeinse gevangenen die werkten aan de bouw van de spoorlijn die Chamartín en Lozoya verbindt, een van de trajecten van de spoorlijn Madrid-Burgos. In de omgeving zijn de restanten te zien van de sloppenwijken waarin vrouwen en kinderen krap bij elkaar leefden, dichtbij hun echtgenoten, vaders en zonen. De huizen hadden nauwelijks meer dan vier vierkante meter.
Negen detentiekampen in regio Madrid
Aan de bouw van de spoorlijn Madrid-Burgos werkten duizenden gevangenen en hun families. Ondertussen werden ze vastgehouden in negen detentiekampen in de regio Madrid: Chozas de la Sierra, Bustarviejo, Garganta de los Montes, Valdemanco, Miraflores de la Sierra, Colmenar Viejo, Fuencarral, Chamartín en Las Rozas. De republikeinse gevangenen legden tussen 1941 en 1955 onder dwang meer dan 70 kilometer spoorinfrastructuur aan.
‘Medewerking van alle instellingen nodig’
Het spoorwegproject werd tien jaar eerder ontworpen, maar de bouw liep vertraging op en de treinen reden pas in 1968. “Het is ondenkbaar dat er in geen enkel dorp dat de gevolgen van het fascisme heeft ondergaan, mensen zijn die het verdedigen. We hebben de medewerking van alle instellingen nodig. Dit mag geen zaak zijn van slechts de regering,” concludeerde de minister.
Dwangarbeid tijdens het Franco-regime
Het Franco-regime in Spanje, dat na de Spaanse Burgeroorlog (1936-1939) aan de macht kwam, maakte grootschalig gebruik van dwangarbeid als onderdeel van zijn repressieve beleid en economische strategie in de na-oorlogse jaren. Dit dictatoriale regime duurde van 1939 tot 1975, het jaar van Franco’s dood.
Goedkope arbeidskrachten
Politieke gevangenen werden gebruikt als goedkope arbeidskrachten om verschillende grootschalige projecten uit te voeren. Dit omvatte infrastructuurprojecten zoals de bouw van wegen, bruggen, spoorwegen en dammen, evenals landbouwwerkzaamheden, mijnbouw en bosbouw. De werkomstandigheden waren vaak gruwelijk en mensonterend.
Dwangarbeid in mensonterende omstandigheden
De gevangenen werden tijdens en na de burgeroorlog opgepakt vanwege hun politieke overtuigingen of betrokkenheid bij republikeinse of linkse groeperingen. Franco’s regime richtte speciale detentie- en concentratiekampen op waar politieke gevangenen werden vastgehouden en tewerkgesteld. Deze kampen bevonden zich in het hele land en stonden bekend om hun harde omstandigheden, slechte behandeling en dwangarbeid.
De erfenis van dwangarbeid tijdens het Franco-regime blijft tot op de dag van vandaag voelbaar in Spanje. Veel slachtoffers en hun families streven naar erkenning van het leed dat is toegebracht en proberen de herinnering aan deze duistere periode levend te houden.