Else Beekman
Sinds het begin van de Israëlische militaire aanval op Gaza in oktober 2023 heeft Spanje voor ruim 1 miljard euro aan militaire contracten toegekend aan Israëlische defensiebedrijven. Dat blijkt uit een recent rapport van het Centre Delàs voor Vredesonderzoek, gebaseerd op officiële gegevens van de Spaanse overheid.
In totaal gaat het om 46 contracten met een gezamenlijke waarde van meer dan 1 miljard euro. Deze zijn gegund aan bedrijven als Rafael Advanced Defense Systems, Elbit Systems en IMI Systems. De meeste opdrachten kwamen van het Spaanse ministerie van Defensie, maar ook Binnenlandse Zaken, Transport en zelfs lokale overheden sloten deals met Israëlische leveranciers.
Onder de grootste contracten bevinden zich het raketlanceersysteem SILAM (576 miljoen euro) en het luchtafweersysteem Spike (237,5 miljoen euro). Hoewel deze zijn toegekend aan Spaanse bedrijven, maken zij gebruik van technologie van de Israëlische firma’s Rafael en Elbit. Volgens Defensie is deze technologie “op dit moment niet vervangbaar”.
Politiek conflict rond munitiedeal
De toekenning van een contract voor de levering van 5 miljoen kogels aan de Guardia Civil, ter waarde van 3,6 miljoen euro, leidde deze week tot een openlijk conflict binnen de Spaanse coalitieregering. Het besluit viel tijdens de Semana Santa, een periode waarin politieke aandacht vaak verslapt is. Coalitiepartner Sumar uitte felle kritiek en noemde het besluit “moreel onaanvaardbaar” gezien de situatie in Gaza. De publieke druk leidde ertoe dat premier Pedro Sánchez het contract uiteindelijk liet annuleren. De Partido Popular (PP) heeft inmiddels aangekondigd de annulering van het contract aan te vechten bij de Rekenkamer.
Oproep tot annulering
Tien van de contracten, goed voor zo’n 817 miljoen euro, zijn nog niet formeel ondertekend. Het Centre Delàs roept op deze alsnog te schrappen vanwege het geweld tegen Palestijnse burgers. Zij stellen dat de Spaanse regering “in strijd met haar eigen verklaringen” doorgaat met het ondersteunen van de Israëlische militaire industrie. Andere nog niet-geformaliseerde opdrachten, zoals die voor munitie-onderdelen, zijn voorlopig opgeschort.
Brede betrokkenheid
Niet alleen de centrale overheid sloot militaire contracten met Israël. Ook havenautoriteiten in Tarragona en Huelva (onder Transport) en gemeentepolitie-eenheden in onder andere Avilés en Ourense werkten samen met Israëlische leveranciers. De betrokken bedrijven zijn vaak dochterondernemingen of tussenpersonen van grotere defensiebedrijven.
Diplomatieke gevolgen
Israël reageerde fel op de annulering van het munitiecontract. Het ministerie van Buitenlandse Zaken beschuldigde Spanje ervan “veiligheid op te offeren aan politieke motieven” en sprak van eenzijdige contractbreuk. De Israëlische ambassadeur is sinds mei 2024 al teruggeroepen na het Spaanse besluit om Palestina als staat te erkennen.
Spaans standpunt
Minister José Manuel Albares reageerde via sociale media door opnieuw op te roepen tot een onmiddellijk staakt-het-vuren in Gaza en de vrije toegang voor humanitaire hulp. “De vrede is mogelijk, de oorlog moet stoppen,” schreef hij.