Else Beekman
Steeds meer mensen verlangen naar een leven in balans met de natuur, waarin duurzaamheid en gemeenschapszin centraal staan. Voor de meesten blijft dat een droom, maar sommige Nederlanders hebben de stap al gezet. In de afgelopen jaren kochten zij verlaten Spaanse dorpjes om daar nieuwe, duurzame leefgemeenschappen op te bouwen.
Een zo’n familie is die van Jacobo. Een spontane beslissing van zijn vader, 29 jaar geleden, is uitgegroeid tot een levensproject. In 1996 kocht deze Nederlander een verlaten dorp in de Spaanse Pyreneeën en sindsdien werkt hij aan de restauratie ervan. Ooit woonden er meer dan 150 mensen in Sierra Estronad, maar op het moment van aankoop lag het volledig in puin. Er was geen water en geen elektriciteit. Wel werd hij er verwelkomd door een koninklijk boven de ruïnes zwevende steenarend. Dat beeld vormde voor hem het beslissende moment: hij zou blijven.
Jacobo’s vader had het dorp oorspronkelijk willen helpen verkopen aan een Duits echtpaar. Maar bij het zien van de natuur — en in het bijzonder de steenarend die hem begroette — besloot hij het hele dorp zelf te kopen. Hij verkocht zijn woning in Nederland en investeerde het volledige bedrag in de aankoop, op een paar losse huizen en stukken grond na.
In eerste instantie was het leven er uiterst primitief. Toch besloot het gezin zich er definitief te vestigen. Jacobo’s moeder woonde nog met de kinderen in Nederland, maar keerde later ook terug. Inmiddels woont het gescheiden stel weer samen in het dorp, ieder in een eigen huis, maar met wederzijds respect en in harmonie.
Duurzaam verdienmodel
Jacobo – Monxileros
Inmiddels zijn vier huizen volledig hersteld en worden er nog drie onderhouden. Maar het project gaat verder dan stenen en dakpannen. De familie werkt met ‘vacas serranas’ de Teruel, een bedreigd runderras uit de regio. “Ik mest de kalveren en verkoop het vlees rechtstreeks aan de consument,” vertelt Jacobo in een video van het YouTube-kanaal ‘Monxileros’, waarin hij de transformatie van het dorp laat zien.
Het vee leeft in de vrije natuur en de verkoop gebeurt in pakketten, direct aan de klant. Zo combineert Jacobo natuurbehoud met een duurzaam verdienmodel. De energie voor het dorp komt van zonnepanelen; eerder waren ze afhankelijk van een lawaaiige generator.
Een leven in harmonie met de natuur
Jacobo beschrijft het leven in het dorp als zwaar maar vervullend: “Alleen al hier wonen zonder iets te doen kost moeite. Je moet hout halen, jezelf verwarmen, eten maken… maar het is een gezond leven.” Hij voegt eraan toe: “Het is geen leven voor iedereen, maar voor mij is het de enige manier waarop ik echt vrij ben.” De familie heeft de stedelijke hectiek ingeruild voor een ritme dat wordt bepaald door seizoenen, dieren en het landschap.
Zijn vrouw leerde hij kennen via een vrijwilligersprogramma. Aanvankelijk klikte het niet, maar door de coronapandemie strandde zij in de buurt — en sloeg alsnog de vonk over. Nu leven ze samen in het dorp met hun zoontje Yago, het eerste kind dat er in meer dan 70 jaar geboren is.
Sporen van het verleden
In het dorp zijn nog steeds tastbare herinneringen aan het verleden te vinden. Zo is er een huis waar sinds het vertrek in 1962 niets is veranderd: oude meubels, een strooien matras, keukengerei en zelfs schoolboeken liggen er nog. Ooit kende het dorp een smidse, een bakkerij, een school, een gemeentehuis en een kleine kerk. Van die laatste is weinig over: het altaar werd vernield door mensen die op zoek waren naar verborgen relieken. Oud-bewoners komen nog geregeld terug met hun kinderen of kleinkinderen om de plek te laten zien waar hun familiegeschiedenis begon.
Een inspirerend voorbeeld
Wat deze Nederlandse familie doet, is meer dan restauratie: het is een ode aan geduld, visie en liefde voor vergeten plekken. Hun verhaal laat zien dat zelfs een verlaten dorp, met genoeg toewijding, weer kan bloeien.
Ze zijn niet de enigen: ook andere Nederlanders hebben soortgelijke initiatieven gestart in Spanje. In Bárcena de Bureba (Burgos) bouwt een Amsterdams echtpaar aan een zelfvoorzienende eco-gemeenschap. In Sierra Estronad (Aragón), op de grens van Zaragoza en Huesca, herbouwt een Nederlandse familie al meer dan 25 jaar een verlaten dorp. Hier combineren ze een ambachtelijke bierbrouwerij, duurzame landbouw en restauratie, allemaal binnen hetzelfde initiatief. Deze Nederlandse initiatieven vormen onderdeel van een groeiende beweging die het verlaten Spanje helpt te herontdekken.
Nederlands gezin bouwt verlaten dorp in Spanje om tot eco-gemeenschap
Motivatie en visie
Voor de Nederlanders in dit artikel is het kopen van een verlaten dorp of woningen in lege gebieden in Spanje niet zomaar een investering Ze zien het als een manier om hun ideale leven vorm te geven. Ze hebben een specifieke visie op duurzaamheid, willen grotendeels zelfsvoorzienend leven en een bijdrage leveren aan het herstel van cultureel erfgoed.
Zo staat bij het echtpaar Maaike Geurts en Tibor Strausz het idee van een voedselbos centraal: een plek waar voedselproductie en natuur in perfecte balans samenkomen.
De motivatie is vaak toekomstgericht: een leven zonder afhankelijkheid van centrale energiebronnen, met ecologische productie van water en voedsel, en gemeenschappen die in hun eigen basisbehoeften kunnen voorzien. Het gaat dus niet alleen om wonen, maar om het bouwen van een leefgemeenschap die losstaat van conventionele structuren.
Ook de keuze voor een specifiek dorp is zelden willekeurig. Zowel Maaike en Tibor als andere Nederlandse families benadrukken het belang van locatie en ruimte. Door de beperkte ruimte en regelgeving is het in Nederland lastig om zulke grootschalige projecten te realiseren. In Spanje daarentegen liggen duizenden verlaten dorpen te wachten op een nieuwe bestemming.
Duurzaamheid en ecologisch wonen
Een belangrijk kenmerk van deze projecten is hun duurzame karakter. De dorpen worden niet alleen hersteld, maar ook omgevormd tot zelfvoorzienende gemeenschappen. Dat betekent dat bewoners hun eigen energie, water en voedsel produceren. Dat doen ze vaak met behulp van zonnepanelen, waterzuiveringssystemen en uitgebreide groentetuinen of zelfs voedselbossen. Bij Maaike en Tibor draait het bijvoorbeeld om een bos dat niet alleen groenten levert, maar ook hout. De aanpak is goed voor het milieu en vermindert de afhankelijkheid van externe energiebronnen en voedselimport. Op zo’n manier leven is meer in de balans met de natuur.
Openheid en gemeenschapsvorming
Wat deze initiatieven bijzonder maakt, is hun open karakter. In plaats van het dorp alleen voor zichzelf te houden, nodigen de initiatiefnemers anderen uit om mee te bouwen aan een nieuwe gemeenschap. In Sierra Estronad bijvoorbeeld kunnen mensen een huis huren voor 30 jaar, dat ze zelf renoveren en vormgeven. Anderen werken met vrijwilligers die er een tijdje kunnen verblijven in ruil voor hulp bij de restauratie van de gebouwen of het onderhouden van groentetuinen.
Zo’n open benadering zorgt voor een gevoel van saamhorigheid. Bewoners werken samen aan het herstel van het dorp, delen kennis en helpen elkaar bij het realiseren van hun plannen. Zo ontstaat er een hechte gemeenschap waarin mensen niet alleen naast elkaar wonen, maar ook met elkaar leven.
Jacobo wil het dorp niet alleen behouden, maar ook openstellen voor anderen. Hij nodigt ondernemers uit om zich voor 30 jaar te vestigen, waarbij ze hun eigen woning opknappen en hun plannen uitwerken. Zo ontstaat er een nieuwe gemeenschap met ruimte voor creativiteit en ondernemerschap.
Over het YouTube-kanaal Monxileros
De makers van Monxileros, Òscar en Marc, zijn gepassioneerde videografen die vergeten plekken en bijzondere levensverhalen vastleggen. Hun kanaal bevat ook andere interessante en inspirerende video’s over mensen die zelfvoorzienend leven, verlaten dorpen restaureren of unieke projecten starten in de natuur.
Steeds meer buitenlanders trekken naar het ‘lege Spanje’