Elize van Loon
Het jaar 2023 kende een aanzienlijke toename van door voedsel overgedragen infecties, waarbij het aantal sterfgevallen verdrievoudigde in vergelijking met het jaarlijkse gemiddelde van de voorgaande vijf jaar.
Er zijn dat jaar 13 sterfgevallen geregistreerd, een stijging ten opzichte van het gemiddelde van vier sterfgevallen in de periode 2018-2022. Het aantal uitbraken steeg tot 833, wat een groei van 41,2% betekent, en het aantal gevallen verdubbelde tot 11.510. De impact op de volksgezondheid was aanzienlijk, met 415 ziekenhuisopnames, wat 61% meer was dan het gemiddelde van de vijf voorafgaande jaren.
Oorzaken van de toename
Volgens onderzoekers waren er meerdere factoren verantwoordelijk voor deze stijging. Enerzijds is er een verbetering in het melden van uitbraken door gemeenschappen, ondersteund door inspanningen om meldingen beter centraal te coördineren. Anderzijds heeft de introductie van gevoeliger detectietechnieken zoals PCR een belangrijke rol gespeeld in het opsporen van micro-organismen. Cryptosporidium-uitbraken waren ook een belangrijke oorzaak van de stijging, vooral gerelateerd aan waterconsumptie en uitzonderlijke weersomstandigheden in de zomer van 2023. Daarnaast heeft de Covid-pandemie indirect geleid tot vertragingen in rapportages en periodes van onderrapportage.
Belangrijkste ziekteverwekkers en risicovoedsel
Salmonella was de meest voorkomende en dodelijkste ziekteverwekker, verantwoordelijk voor 350 uitbraken, 2.747 gevallen, 356 ziekenhuisopnames en vier sterfgevallen. Ook het Norovirus en Campylobacter kwamen veel voor. Voedingsmiddelen die vaak in verband werden gebracht met uitbraken waren eieren en eiproducten, goed voor 30,3% van de uitbraken, gevolgd door vlees, voornamelijk geconsumeerd in restaurants. Dit benadrukt de noodzaak van juiste voedselhygiëne, waaronder het wassen van handen, scheiding van rauw vlees en andere producten, en het voorkomen van kruisbesmetting.
Autonome gemeenschappen
Andalusië meldde het hoogste aantal uitbraken met 232, gevolgd door Catalonië met 116. Daarentegen bleef Cantabrië het hele jaar zonder meldingen van voedselvergiftiging. Wat betreft locaties, was de horeca betrokken bij iets meer dan de helft van alle uitbraken, terwijl thuisconsumptie goed was voor een kwart. Andere geregistreerde locaties waren verpleeghuizen, scholen, kleuterscholen, gevangenissen en gezondheidsinstellingen.
Meer infecties door water
Naast voedselgerelateerde uitbraken was er een opmerkelijke toename van watergerelateerde infecties in 2023. Er werden 1.385 gevallen geregistreerd, bijna 7 keer het gemiddelde van 257 in de voorgaande vijf jaar. Cryptosporidium speelde hierin een belangrijke rol, vooral bij recreatieve wateren zoals zwembaden. De droogte en het gebruik van niet goed behandeld water droegen bij aan de verspreiding van deze bacterie, die resistent is tegen chloor.
Voorkomen en controle
Ondanks de zorgwekkende toename van uitbraken benadrukken experts dat preventie- en controlemaatregelen goed zijn ontwikkeld en dat epidemiologisch toezicht voortdurend wordt uitgevoerd. Op individueel niveau blijft voorzichtigheid geboden bij het omgaan met voedsel en water dat besmet kan zijn. De juiste koeling, voldoende koken en het vermijden van kruisbesmetting zijn essentieel om verdere uitbraken te voorkomen.
Lees ook: Verplicht producten van wormen eten in Spanje? Dit is wat echt kloptVerplicht producten van wormen eten in Spanje? Dit is wat echt klopt