Branden zoals de huidige worden verwacht tijdens wat wordt beschouwd als het “brandseizoen”, de zomermaanden. De grenzen van dit seizoen vervagen echter steeds meer. De Castellon-brand heeft al 4.300 hectare verbrand en geleid tot de evacuatie van meer dan duizend inwoners.
Het brandseizoen wordt langer
Meer nog dan deze specifieke brand, “die al zorgwekkend is, is de huidige trend”, zegt Víctor Resco de Dios tegen RTVE.es. Hij is professor Bosbouwkunde aan de Universiteit van Lleida. “Onze modellen geven aan dat het brandseizoen gemiddeld één tot twee dagen per jaar langer wordt. Dit betekent dat tegen het einde van de eeuw het brandseizoen drie maanden langer zal zijn.
“Klimaatverandering vergroot het risico op brand, niet het hele jaar door, maar tot het punt waarop sommige delen van de oostkust praktisch slechts twee maanden ‘veilig’ zullen zijn”, legt Fernando Valladares uit. Hij is onderzoeksprofessor aan de CSIC en directeur van de Ecologie en Global Change Groep van het Nationale Museum van Natuurwetenschappen. Normaal loopt het brandseizoen van juni tot september, maar dat zal verlengen tot van maart tot november.
Ernstige droogte en watertekort
Een van de factoren achter deze brand is een ernstige droogte en een bijzonder intens watertekort na een zeer droog en heet 2022. “Hoewel berghellingen er nu erg groen uitzien, zie je zodra je in de grond woelt hoe oppervlakkig de vochtlaag is,” benadrukt Valladares. Met drogere vegetatie is er meer brandstof voor het vuur, en als dat gepaard gaat met temperaturen die typischer zijn voor de zomer, is het risico duidelijk.
Bekijk ook: Droogte in Spanje onthult verzonken dorpjes in stuwmeren
De opwarming van de aarde als een van de belangrijkste factoren
De opwarming van de aarde “veroorzaakt geen branden, maar zit wel bij de vier of vijf sleutelfactoren”, zegt de CSIC-wetenschapper. Hij verwijst naar hogere temperaturen, lage relatieve vochtigheid, windsnelheid, gebrek aan neerslag in droge gebieden en ophoping van droge brandstof.
Resco is het daarmee eens: “De verwachting is dat deze anomalieën, branden buiten het seizoen, steeds vaker zullen voorkomen naarmate de klimaatverandering verergert, met meer hittegolven en grotere waterschaarste.”
Dit is niet alleen een probleem voor de toekomst. Het extreme risico op bosbranden is de afgelopen 40 jaar verdubbeld in het Middellandse Zeegebied. Dit betekent dat de kans op een ernstige impact dubbel is, volgens de directeur van de Meteorology Group van het Centrum voor Mediterrane Milieustudies (CEAM), Samira Khodayar.
Spanje als “hot spot” van de klimaatcrisis
De komende jaren kan het verbrande oppervlak in het Middellandse Zeegebied met tussen de 98% en 187% toenemen. Dit zal gebeuren als de gemiddelde temperatuur op aarde ongeveer drie graden boven het pre-industriële niveau stijgt. Dat stelt een rapport van het Intergouvernementeel Panel van de Verenigde Naties inzake klimaatverandering.
Spanje bevindt zich als mediterraan land in een “hotspot” van de klimaatcrisis, waar de temperaturen en extreme verschijnselen hoger zullen zijn dan het wereldwijde gemiddelde.
Angst voor de komende zomer
De expert van de Universiteit van Lleida, Resco, waarschuwt dat de huidige bosbranden in Spanje, met name in Castellón, een vooruitwijzing zijn voor wat er de komende zomer kan gebeuren. In dat opzicht was afgelopen zomer al een indicatie van de nieuwe normaliteit met betrekking tot natuurbranden. De aaneenschakeling van hittegolven, waaronder de vroegste al in mei, was ook “abnormaal”, maar “deze omstandigheden zullen in 2035 de norm zijn”.
Bekijk ook: Groep vrouwen met ezels bindt strijd aan tegen bosbranden
Bovendien heeft het gebrek aan regen vorig jaar ertoe bijgedragen dat 2022 het ergste jaar was voor bosbranden, met meer dan 300.000 hectare verbrand. Dat is vier keer meer dan het gemiddelde van de voorgaande 15 jaar. Resco roept op tot “dringende acties” om het risico te verminderen en legt uit dat preventie en actief brandstofbeheer nodig zijn.
Branden voorkomen goedkoper dan deze te blussen
Om preventie effectief te maken, legt Resco uit dat de acties een gebied moeten beslaan dat gelijk is aan drie keer het verbrande gebied. Hij citeert berekeningen van Catalaanse bosbrandweerlieden, die suggereren dat voorkomen kosteneffectiever is dan blussen. Preventie kost 2.000 euro per hectare terwijl blussen 19.000 euro per hectare kost. Het huidige gebied in Castellón dat in brand staat, lijdt onder de verlatenheid van het platteland en het verlies van traditionele landbouwactiviteiten die voor natuurlijke brandgangen zorgden.
Verbranding van landbouwafval
De wetenschapper van de CSIC waarschuwt ook voor het simplificeren van de kwestie. Hij moedigt maatregelen aan, zoals strengere regels voor het verbranden van landbouwafval. Dit zou de mogelijke oorzaak zijn van de brand in Castellon. Landbouwafval mag niet worden verbrand vanwege de emissies die het genereert, de negatieve impact op de gezondheid van boeren en andere buurtbewoners die de rook inademen. Hij stelt voor om het afval ofwel te vermalen en over de bodem te verspreiden of het naar andere plekken te brengen.
Spanje kampt sinds januari 2022 met meteorologische droogte. Hoewel de regens in december voor wat uitstel zorgden, wordt verwacht dat de lente warmer zal zijn dan normaal met ongeveer gemiddelde neerslag, hoewel die schaars zal zijn aan de Middellandse Zeekust. De AEMET adviseert het publiek voorzichtig te zijn en zich bewust te zijn van het risico van bosbranden.
Bekijk ook: Spaanse weerkundige Jorge Rey komt met verontrustende waarschuwing