Else Beekman
De verschillen in armoede binnen Spanje zijn opvallend groot en overheidssteun speelt daarbij een grote rol. Dat blijkt uit een nieuw rapport van de Europese netwerkgroep EAPN. Terwijl in sommige regio’s overheidssteun de armoede effectief verlaagt, blijft het effect elders beperkt.
In de Comunidad de Madrid daalt de armoedegraad bijvoorbeeld maar drie procentpunten door regionale hulp, terwijl dat effect in regio’s als Baskenland, Catalonië of de Balearen twee keer zo groot is.
11 miljoen mensen geholpen, maar ongelijk verdeeld
Volgens het rapport ‘Pobreza y territorio’ (Armoede en Regio) heeft het Spaanse sociale vangnet in 2024 ruim 11 miljoen mensen behoed voor armoede. Dankzij pensioenen en andere inkomensondersteuning zakte de armoedegraad van 42,6% naar 19,7%. Zonder deze hulp zou dus meer dan twee op de vijf Spanjaarden onder de armoedegrens leven. Het rapport baseert zich grotendeels op gegevens van het Spaanse statistiekbureau INE.
Maar het effect van deze hulp verschilt sterk per regio. In onder andere Asturië, de Canarische Eilanden en Murcia zouden de armoedecijfers zonder steun nagenoeg gelijk zijn. Toch scoort Asturië dankzij effectieve uitkeringen veel beter (15,6%) dan bijvoorbeeld Murcia (26%).
Madrid: hoge inkomens, maar weinig gerichte hulp
Opvallend is de situatie in de Comunidad de Madrid. Ondanks een van de hoogste inkomensniveaus van Spanje, slaagt de regio er nauwelijks in om armoede via eigen regelingen terug te dringen. Volgens Carlos Susías, voorzitter van EAPN Spanje, worden de beschikbare middelen te breed verdeeld, ook onder gezinnen die de hulp niet echt nodig hebben. “Zo werkt het niet tegen armoede,” stelt hij.
Verschillende armoede-indicatoren
De standaard maatstaf voor armoede is een inkomen onder 965 euro per maand. Maar EAPN kijkt breder, met de zogenoemde AROPE-index, waarin ook zaken als woningtekorten, financiële stress en beperkte toegang tot basisvoorzieningen worden meegenomen. Met deze bredere bril blijkt bijvoorbeeld dat Madrid, ondanks zijn welvaart, meer mensen in kwetsbare situaties telt dan het traditioneel armere Extremadura.
Huizenmarkt verergert ongelijkheid
De torenhoge woonlasten zijn een ander belangrijk aandachtspunt. Vooral in Madrid, de Balearen en de Canarische Eilanden gaat bij veel huishoudens meer dan 40% van het inkomen op aan huur. Tegelijkertijd krijgen in Madrid maar weinig mensen hulp bij woonlasten: slechts 1,3% van de bevolking ontvangt huursubsidie. Volgens EAPN-president Susías zijn er daardoor veel gezinnen die formeel niet arm zijn, maar feitelijk wel in armoede leven.
Economische groei is geen garantie
Een hoger regionaal inkomen betekent niet automatisch minder armoede. In Madrid verdient het rijkste vijfde van de bevolking gemiddeld 5,5 keer zoveel als het armste vijfde. De inkomensongelijkheid is daarmee groot, en economische groei komt lang niet altijd bij de meest kwetsbaren terecht. EAPN pleit daarom voor meer herverdeling, betere arbeidsomstandigheden en effectieve regionale vangnetten.
Armoede onder kinderen groeit
Tot slot waarschuwt het rapport voor de toename van extreme armoede. In 2025 leefden ruim 4 miljoen mensen van minder dan 644 euro per maand, meer dan het jaar ervoor. Spanje heeft bovendien de hoogste kinderarmoede van de hele EU: bijna 30% van de kinderen loopt risico op sociale uitsluiting.
Armoede onder werkenden blijft groeien in Spanje