Else Beekman
In de meeste Spaanse huishoudens draait de verwarming nog altijd op gas. Omdat dat systeem er vaak al jaren in zit, is dat niet heel verrassend, maar het wringt wel met de duurzaamheidsambities in het land. Inmiddels bestaan er schonere en zuinigere alternatieven, zoals de warmtepomp. Toch kiezen relatief weinig mensen daarvoor.
Een nieuw rapport wijst op die scheve verhouding en roept op tot actie. Want als Spanje écht wil verduurzamen, moeten woningen mee. En daar is volgens de onderzoekers méér voor nodig dan goede bedoelingen alleen. Bovendien moeten in 2030 veel bestaande woningen voldoen aan strengere energie-efficiëntienormen. Doen ze dat niet, wordt het door die regelgeving voor huiseigenaren en verhuurders moeilijker om hun woningen op de markt aan te bieden.
Verwarmen en koelen slurpt energie
Volgens een analyse van Deloitte, uitgevoerd op verzoek van Aelec (de branchevereniging van onder meer Iberdrola, Endesa en EDP) nemen woningen zo’n 18% van het totale energieverbruik in Spanje voor hun rekening. Daarvan gaat het overgrote deel, ruim 90%, naar het verwarmen en koelen van de woning. En opvallend: slechts 11% van die energie is elektrisch. De rest komt vooral uit fossiele bronnen zoals gas.
Dat betekent dat woningen ook een flinke rol spelen in de uitstoot van broeikasgassen. Die bedraagt 8% van het nationale totaal. In ruim een derde van de huizen staat nog altijd een gasketel. En zolang de helft van de huishoudens afhankelijk blijft van gas om het huis warm te krijgen, blijft het verduurzamen van de gebouwde omgeving een stevige uitdaging.
Warmtepomp wint terrein op gas, behalve in Spanje
De warmtepomp wordt in het rapport genoemd als een veelbelovend alternatief. Logisch, want het systeem is tot vier keer efficiënter dan een traditionele gasinstallatie en stoot tot 86% minder CO₂ uit. Toch heeft slechts 22% van de Spaanse huishoudens er een. Ter vergelijking: in Noord-Europese landen ligt dat aandeel tussen de 45 en 70%.
Ook opvallend is dat terwijl de verkoop van warmtepompen elders in Europa al jaren toeneemt, die in Spanje juist daalt. Volgens Deloitte is dat zonde, want de investering is vaak rendabeler dan een complete woningrenovatie. In het rapport worden voorbeelden genoemd waarbij huishoudens tussen de 50% en 90% op hun energiekosten wisten te besparen.
Drempels wegnemen, overstap vergemakkelijken
Voor Marta Castro, verantwoordelijk voor regelgeving bij Aelec, is het duidelijk: er is een flinke zet nodig om huishoudens in beweging te krijgen. “De woningsector is echt een sleutel in de energietransitie. Maar dan moet je het mensen wel makkelijker maken om over te stappen,” zegt ze.
Ze pleit voor heldere regelgeving en meer stimulansen: “Zorg dat elektriciteit concurrerend geprijsd is. Maak subsidies toegankelijk en overzichtelijk. En investeer in het elektriciteitsnet, zodat het die groei aankan. Als we dat goed regelen, maken we het voor mensen aantrekkelijker én haalbaar om voor duurzame verwarming te kiezen.”
De grote invloed van AI en datacenters op Spaans elektriciteitsnet en -consumptie