De tweejarige peuter viel op zondag 13 januari in een ruim honderd meter diep prospectiegat dat een diameter had van 25 centimeter. Dat gat had weken eerder de eigenaar van de finca in Totalán (Málaga) laten boren in een zoektocht naar water. Dit is een gangbare praktijk op het Spaanse platteland. Ondanks dat er een uitgebreide regelgeving voor bestaat, worden veel van die putten illegaal geslagen. Dat bespaart de grondeigenaren veel tijd en dus ook geld.
Dat er zoveel illegale putten zijn waaronder ook miljoenen waar wel water werd aangetroffen, betekent een groot probleem voor het milieu. Deze putten dragen er in grote mate toe bij dat het grondwater in Spanje op raakt.
Volgens officiële cijfers van het Spaanse ministerie van Landbouw waren er in 2017 in het land zeker één miljoen illegale putten. Volgens het ministerie van Ecologische Transitie is het ‘heel moeilijk om te detecteren waar illegale putten zich bevinden, hoewel het mogelijk is dat civiele technici of gemeenten het bestaan ervan kunnen aangeven.
Toch is de huidige regering op de hoogte van dat het veel gebeurt, zelfs op ecologisch gezien zeer belangrijke plekken als het nationale park El Coto Doñana in de provincies Huelva en Sevilla. Dit vormt een van de belangrijkste watergebieden van Europa, maar ook hier raakt het water op door de 580 illegale putten voor landbouw die er geteld zijn door Seprona, de afdeling natuur en milieu van de Guardia Civil.
Volgens woordvoerder van de groene partij Equo is het politiek gezien niet interessant om op te treden tegen deze praktijken. Vaak zitten er landbouwbedrijven achter en kijken autoriteiten bewust de andere kant op. Dit zei Juan López de Uralde tegen de krant 20Minutos. Hij ziet het als ‘een van de ernstigste problemen’ waar zijn land mee te maken heeft.
‘In Castillië-La Mancha is een heel belangrijke waterbron die het nationale park Las Tablas de Daimiel van water voorziet. Op dit moment is deze droog als gevolg van de extractie van grondwater.’
Hoe meer vervolgens de waterbronnen leger raken, hoe slechter de kwaliteit wordt van het water dat overblijft. Er hopen zich dan meer zouten en nitraten in op en vandaar dat het water volgens López de Uralde in het grootste deel van het mediterrane bekken van slechte kwaliteit is.
De milieuactivist voorziet wel dat de regering de regelgeving aan zal passen zodat putten beter bedekt moeten worden in de toekomst om nieuwe ongelukken te voorkomen, maar heeft niet de illusie dat er iets aan het illegale boren naar water gedaan zal worden.
Eerder schreef de krant El Mundo dat dergelijke watergaten veelal ’s nachts worden geboord bij het licht van de maan, wanneer er geen toezicht is. Daarom worden dit type prospectiegaten in de wandelgangen ook ‘pozo lunero’ genoemd (maangaten).
De ‘poceros’ boren voor 2.000 euro naar water. Bij succes krijgen ze 4.000 euro. Naar schatting van milieuorganisaties zoals Greenpeace gaat het om één miljoen illegaal functionerende bronnen in Spanje. Niemand telt echter het aantal geboorde gaten waar geen water is ontdekt.
Ook hiernaar zijn schattingen gedaan. Volgens Seprona Málaga kunnen er in de zone rond Totalán duizenden zijn. Deze instelling stelde in 2018 vast dat er in de provincie 3.306 overtredingen zijn geweest gerelateerd aan de Waterwet. Het grootste deel daarvan betrof illegale putten’, zo meldden officiële bronnen in de krant El Mundo.
Zodra er wel water wordt ontdekt, begint men pas achteraf het proces om de put te legaliseren. Is er geen water, dan wordt de put weer gevuld met het eruit gegraven materiaal, wordt deze afgedekt met een ijzeren plaat of plaatst men er grote, zware stenen op. Het laatste was volgens het bedrijf dat de put van Julen heeft geboord, daar het geval.