In de Officiële Staatcourant (BOE) van afgelopen woensdag werd het ministerieel besluit gepubliceerd om staatssubsidie toe te kennen aan het behoud van de historische herinnering. De Wet op de Historische Herinnering werd in 2007 door de toenmalige PSOE-regering van José Luis Rodríguez Zapatero in het leven geroepen voor eerherstel van alle slachtoffers van de Spaanse Burgeroorlog en de daaropvolgende 36 jaar durende dictatuur.
In 2011 werden alle subsidies voor het historisch geheugen door de toenmalige PP-regering van Mariano Rajoy stopgezet. Nu, negen jaar later, komt er opnieuw subsidie beschikbaar voor het eerherstel van de slachtoffers. Het gaat volgens de Spaanse krant El País om een bedrag van 750 duizend euro waarvan 60% gebruikt zal worden voor het openen van de massagraven waarin zich de lichamen bevinden van mensen die tijdens de burgeroorlog of de dictatuur werden vermoord. Ook wordt een deel van het budget aangewend voor de zoektocht naar de ‘desaparacidos’, mensen die tijdens het Francoregime spoorloos zijn verdwenen. Dit project zal tussen 2021 en 2024 worden uitgevoerd door de Federación Española de Municipios y Provincias (FEMP).
Openen massagraven, zoektocht naar desaparecidos en educatie
Voor het lokaliseren en openen van de massagraven, het opgraven en identificeren van de slachtoffers wordt een budget van maximaal 30 duizend euro vrijgemaakt. Voor studie en onderzoek naar het democratisch geheugen en morele erkenning is maximaal 12 duizend euro bestemd, maximaal 5 duizend euro gaat naar publicaties, conferenties, educatie en exposities. Voor het verzamelen, bestuderen en verspreiden van het orale en audiovisuele documentaire-erfgoed over de Burgeroorlog en de dictatuur is een bedrag van 10 duizend euro bestemd.
De Spaanse overheid legt de laatste hand aan een nieuwe wet op de historische herinnering waarin onder andere een DNA-bank voor de slachtoffers is opgenomen en de voorbereidingen voor een officiële telling van de slachtoffers van de Burgeroorlog. Ook zijn de aanbevelingen die in de afgelopen jaren door de VN zijn gedaan in de nieuwe wet verwerkt en is er ruim aandacht voor het educatieve aspect dat weerklank moet vinden binnen alle Spaanse onderwijsinstellingen.
Naar schatting van forensisch arts Francisco Etxeberria kunnen in de komende vier of vijf jaar tussen de 20 en 30 duizend slachtoffers uit de massagraven worden opgegraven. Bij de voorgaande wet uit 2007 was sprake van een subsidiestelsel dat door de familieleden van de slachtoffers kon worden aangewend. Daarop kwam kritiek van de VN die vonden dat de opgravingen uit de massagraven daarmee ‘geprivatiseerd’ was. De huidige regering wil hier verandering in brengen door zowel alle overheden als het OM bij de nieuwe wet te betrekken.