De Spaanse regering kan de verlaging niet onmiddellijk doorvoeren, omdat de Europese Commissie nog definitief groen licht moet geven, iets wat pas volgende week wordt verwacht. ‘Wij hebben overeenstemming bereikt over een speciale behandeling die mogelijk is voor het Iberisch schiereiland, zodat het kan omgaan met deze zeer specifieke situatie waarin het zich bevindt en de elektriciteitsprijzen kan beheren’, verklaarde de voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, aan het einde van de bijeenkomst.
ADVERTENTIE
Kort daarna noemde Pedro Sánchez dit akkoord ‘zeer belangrijk’ omdat ‘eindelijk de unieke situatie van het Iberisch schiereiland wordt erkend in het energiebeleid van de EU’, het argument dat hij sinds afgelopen woensdag gebruikte om de EU-27 ervan te overtuigen Spanje en Portugal toe te staan een tijdelijk plafond voor de gasprijs in te stellen. Sánchez voerde de strijd samen met de Portugese premier Antonio Costa.
Rol voor de Europese Commissie
De maatregel zal echter niet ‘vandaag’ van kracht zijn, omdat in de overeenkomst is bepaald dat de Spaanse en de Portugese regering eerst de maatregelen die zij willen nemen om de gasprijs te verlagen - door middel van een prijsplafond - aan de Commissie moeten voorleggen, zodat de EU kan bevestigen dat ‘dit in overeenstemming is met de Europese wetgeving’. Hoewel Brussel zich ertoe heeft verbonden dit verzoek met spoed te bestuderen, zal het definitieve groene licht pas volgende week worden gegeven.
Financiering
Regeringsbronnen suggereerden enkele dagen geleden dat dit zou kunnen gebeuren via de begroting, het tarieftekort of via de bijdrage van consumenten die deelnemen aan het systeem. Vrijdag gaf Sánchez aan dat deze compensaties ‘geen steun aan de gasbedrijven’ zullen zijn.
Tien uur intensieve besprekingen
De bijzondere voorwaarden die voor Spanje en Portugal zijn erkend, maken deel uit van een akkoord in de Europese Raad, die er na meer dan tien uur van ‘intensieve besprekingen’ in is geslaagd landen met zeer tegengestelde standpunten tot een akkoord te brengen. Enerzijds zijn Spanje en Portugal en een alliantie gevormd door Frankrijk, Italië, Griekenland, België, Roemenië, Bulgarije en Slovenië, voorstander van prijsbeperking. Daartegenover staan Nederland en Duitsland, die altijd tegen een prijsbeperking zijn geweest omdat zij menen dat dit de energiemarkt zou kunnen verstoren. ‘Het gaat om uitzonderlijke, tijdelijke maatregelen waarbij geen sprake is van gassubsidies en die niet verstorend werken’, weerlegde Sánchez deze argumenten.
Afhankelijkheid van Rusland verminderen.
Daarnaast zijn de EU-27-landen ook overeengekomen om aardgasreserves aan te leggen om hun opslagfaciliteiten te vullen tot 80% tegen volgende winter en 90% in de komende jaren, en om de gezamenlijke aankoop van gas tussen de lidstaten te bestuderen, ook een idee uit de koker van Sánchez. De Europese landen zijn zich ervan bewust dat zij hun afhankelijkheid van Russisch gas moeten verminderen, aangezien de aankoop van gas van Moskou in belangrijke mate bijdraagt aan de financiering van de oorlog in Oekraïne.
Compliment voor Sánchez
Aan het eind van de Europese Raad zei de Duitse bondskanselier, Olaf Scholz, dat ‘Pedro Sánchez de belangen van zijn land zeer succesvol heeft behartigd’. ‘Samen met zijn Portugese collega heeft hij ervoor gezorgd dat er voor de regeringen van Portugal en Spanje mogelijkheden zijn om op te treden,’ zei hij.
Inhoud voorstel Sánchez
Het voorstel dat Spanje donderdag deed, gaat over beperking van de gasprijzen door compensatie van elektriciteitsbedrijven die met nationale middelen gas produceren in centrales met gecombineerde cyclus. Tot die tijd sprak de Spaanse regering even niet meer over de maximumprijs van 180 euro MW/h die zij juist een week eerder met Portugal was overeengekomen. Bij zijn aankomst op de EU-top bracht Sánchez dit wel weer naar voren, met het dringende verzoek dat het in ieder geval mogelijk moest zijn voor Spanje en Portugal, gezien het energienadeel van deze twee landen ten opzichte van de rest van Europa.
Vrijdag verhitte strijd
Vrijdag leek nog een spannende dag voor Spanje, toen, in plaats van plafonds voor de gasprijzen, het uitvoerend orgaan van de EU voorstelde dat de lidstaten het gasverbruik van hun burgers konden subsidiëren. Dit voorstel werd door Spanje verworpen, vanwege de twijfels over de verenigbaarheid met de Europese regelgeving inzake staatssteun en de overtuiging dat dit hoe dan ook het verbruik van fossiele brandstoffen zou aanmoedigen, wat weer in strijd is met de doelstellingen om het verbruik te verminderen en het gebruik van hernieuwbare energiebronnen te verhogen.
Met dit laatste voorstel op tafel werd de vergadering steeds meer gespannen en de Italiaanse premier Mario Draghi dreigde zijn veto uit te spreken over de goedkeuring van alle beslissingen van de top, met inbegrip van die betreffende EU-steun voor Oekraïne, indien de EU-27 niet instemde met een beperking van de gasprijs.
Sánchez wilde niet zo ver gaan vanwege de ‘breuk’ die dat in de EU zou veroorzaken, midden in de strijd met Vladimir Poetin over de oorlog tegen Oekraïne, maar hij drong er wel op aan dat er iets moest gebeuren en dat de top een maatregel moet opleveren die ‘aanzienlijke verlichting’ van de energieprijzen zou brengen. Wel verliet hij aan het begin van de middag boos de plenaire vergadering. ‘Ik ga een luchtje scheppen en mijn hoofd leegmaken. Ik hoor het wel als u iets nieuws te melden heeft’, zei hij tegen de rest van de EU-leiders. Zijn afwezigheid was van korte duur en bij zijn terugkeer gelastte de voorzitter van de Raad, Charles Michel, een reces in om alle delegaties en hun teams in staat te stellen hun strategieën en voorstellen te reorganiseren. Na de pauze werd de uiteindelijk door de Europese Raad goedgekeurde tekst opgemaakt, die Spanje en Portugal in staat zal stellen de gasprijs bij wijze van uitzondering te beperken.
