Van alle mannen is tussen de 4 en 6% een ‘recente klant’: degenen die, volgens de schattingen van een nieuwe studie aangehaald door RTVE.es, in het afgelopen jaar nog voor seks hebben betaald. Afgezien van grote steden als Madrid en Barcelona, is prostitutie voornamelijk geconcentreerd in de gebieden langs de Middellandse Zee.
Het debat is de afgelopen weken in Spanje weer in alle hevigheid losgebarsten. Het gaat over de vraag of er wetgeving moet komen om het af te schaffen, zoals in Zweden het geval is en waar de prostitutieklant wordt vervolgd, of dat het moet worden gereguleerd, zoals in Duitsland waar het legaal is.
Debat zonder situatie van prostitutie mee te nemen
Donderdag wordt in het Parlement gestemd over de wet van ‘alleen ja is ja’. Uiteindelijk gebeurt dat zonder enige vermelding van prostitutie. De PSOE heeft namelijk het amendement ingetrokken waarin werd voorgesteld om prostitutieklanten te vervolgen en hoge boetes op de leggen. Uiteindelijk is in de marge een nieuw wetsvoorstel hierover gepresenteerd.
Het team van data-analisten van RTVE heeft de prostitutie in Spanje in kaart gebracht op basis van cijfers. Gekeken wordt hoe de situatie van prostitutie is: een overzicht van het aantal ‘klanten’, de schatting van het aantal vrouwen in een prostitutiesituatie, of de postcodes waar de grootste activiteit op dat gebied is geconcentreerd.
1. Hoeveel mannen betalen om seks te hebben in Spanje?
Ongeveer een derde van de mannen (32,1%) gaf toe geld te hebben betaald om seks te hebben. Dat deden ze in 2008, de laatste keer dat het Centrum voor Sociologisch Onderzoek (CIS) vroeg naar de consumptie van prostitutie in Spanje in 2008. 10,2% wees erop slechts één keer in zijn leven betaald te hebben voor seks. 21,9% erkende vaker te zijn geweest.
Als de resultaten worden geanalyseerd naar leeftijd bij mannen – de prostitutieconsumptie onder vrouwen is nog steeds een zeldzaamheid, zijn het mannen van 65 jaar en ouder die hun hele leven meer hebben betaald om seksuele relaties te hebben: tot vier op de tien.
2. Wat is de ‘consumptie’ van prostitutie onder jongeren?
Het meest recente onderzoek op nationaal niveau werd uitgevoerd door INJUVE voor het rapport Youth in Spain 2020. 10,6% van de jongeren tussen 15 en 29 jaar gaf toe gebruik te hebben gemaakt van prostitutie (4,8% meer dan eens in hun leven). 3,9% van de jongens tussen 25 en 29 antwoordde dat ze het meer dan eens hadden gedaan.
3. Hoeveel mannen ‘consumeren’ gewoonlijk prostitutie?
Onderzoekers wilden ook weten hoeveel mannen ‘gewoonlijk’ gebruik maken van prostitutie en dat ook recentelijk nog hebben gedaan. Antonio Ariño, hoogleraar sociologie aan de Universiteit van Valencia en auteur van het rapport Prostitution in the Valencian Community (a sociological perspective), deed in opdracht van het Valencian Forum for the Abolition of Prostitution onderzoek hiernaar. Hij stelt dat de schatting van tussen 4% en 6% van de huidige klanten die regelmatig betaalt voor seks “zeer redelijk” is, zowel voor de regio Valencia als voor heel Spanje.
Dit bereik komt overeen met de cijfers die de afgelopen jaren in verschillende rapporten zijn gegeven. In de geciteerde CIS van 2008 gaf 4,6% van de mannen toe in de 12 maanden voorafgaand aan het onderzoek betaald hadden voor geslachtsgemeenschap. Bij jongeren tussen 18 en 24 jaar stijgt dit tot juist 5,3% en onder 65-plussers daalt het tot 2,4%.
Bekijk ook: Spanje paradijs voor gedwongen prositutie
Datzelfde jaar concludeerde een onderzoek van het Carlos III Health Instituut naar de prevalentie van condoomgebruik bij mannen die prostituees bezoeken dat 5,7% van de mannen het afgelopen jaar had betaald voor heteroseksuele seks. De 2003 Survey of Health and Sexual Habits van het Nationaal Instituut voor Statistiek INE stelde de recente consumptie van prostitutie vast op 6,7% van de mannen en de totale consumptie gedurende het hele leven op 27,3%, bijna een derde dus.
4. Hoeveel prostituees zijn er in Spanje?
Als het al moeilijk is om het aantal mannen te achterhalen dat gebruik maakt van prostituees, weet dan dat het achterhalen van hoeveel vrouwen zich in Spanje prostitueert nog moeilijker is. In een rapport over de situatie van mensenhandel met het oog op seksuele uitbuiting schatte het Inlichtingencentrum tegen Georganiseerde Criminaliteit (CITCO) van het ministerie van Binnenlandse Zaken in 2012 ongeveer 45.000 vrouwen in deze situatie.
Socioloog Antonio Ariño wijst erop dat deze cijfers alleen gaan over vrouwen die zich in een situatie van mensenhandel bevinden. De gegevens die de werkelijkheid het dichtst benaderen schatten tussen 100.000 en 120.000 vrouwen in Spanje. “Als je de gegevens bij elkaar optelt die bijna alle autonome gemeenschappen hebben verzameld om de realiteit van prostitutie [op hun grondgebied] te achterhalen, komt het dichter bij die cijfers”, dan bij andere die de afgelopen jaren ook op grote schaal zijn verspreid en die richting de 300.000 en 600.000 vrouwen gaan,” aldus Ariño.
Impact van prostitutie op economie
Al in 2005 schatte een studie in opdracht van het ministerie van Arbeid naar de “mogelijke impact die een mogelijke professionele normalisering van prostitutie zou hebben” op het ondersteunen van het pensioenstelsel. In geval van regulering zouden bovendien ongeveer 113.100 vrouwen zich kunnen inschrijven bij de sociale zekerheid. De auteur, Graciela Malgesini, schatte toen dat de meerderheid van de prostituees in clubs (42.500) en flats (41.000) werkte, terwijl 24.000 in clubs langs de weg en 5.600 vrouwen op straat werkten.
5. De sprong van ‘aanbod’ van prostitutie naar het internet
Ariño’s onderzocht, met de medewerking van datawetenschapper Rubén Rodríguez Casañ, meer dan 440.000 advertenties op zes websites over prostitutiediensten. Het toont de verandering aan die de afgelopen 10 tot 15 jaar heeft plaatsgevonden als gevolg van de komst van internet en smartphones.
“De zoektocht naar vrouwen kan nu op internet plaatsvinden […] Vroeger moest de persoon naar de plaats waar vrouwen waren – clubs, flats, massagecentra, enz…- om de relatie tot stand te brengen. Nu is alles wat met contact te maken heeft overgebracht naar het internet. Hierop wordt ingespeeld met een uitbundige digitale marketing van prostitutie “met details over de diensten en de kenmerken van de prostituees”, zegt Ariño.
Het internet heeft ook nieuwe vormen van prostitutie in de hand gewerkt en heeft het bestaan mogelijk gemaakt van forums waar mannen die betalen voor seks commentaar geven en de prostituees of de plaats waar ze werken beoordelen.
Mediterraan gebied
De analyse van advertenties toont bovendien het bestaan aan van een “mediterrane gang van prostitutie” waar “er bijna geen postcode is” zonder een plaats, flat of club waar seksuele diensten tegen betaling worden aangeboden, legt de hoogleraar sociologie aan de Universiteit van Valencia uit.
6. Barcelona en omgeving, hotspot van prostitutie
De studie van Ariño en Rodríguez heeft ook de commentaren van klanten van prostituees de afgelopen jaren gevolgd en gelokaliseerd. Hieruit blijkt dat de postcode in Spanje met de meeste reacties in de afgelopen vijf jaar (2017-2021) 08015 was in Barcelona. Deze komt overeen met de wijken SAnt Antoni en La Nova Esquerra De analyse van deze gegevens stelt ons in staat om te concluderen dat de postcode in Spanje met de meeste reacties in de afgelopen vijf jaar (2017-2021) 08015 was in Barcelona, wat overeenkomt met de wijken Sant Antoni en La Nova Esquerra de l’Example.
“Opvallend is dat de meeste clubs direct aan snelwegen liggen en aan de rand van de steden. Terwijl massagecentra en ‘hotels’ waar mannen een afspraak hebben met een prostituee zich voornamelijk binnen stadskernen bevinden”, aldus Rodríguez Casañ.
7. Hoeveel geld is met prostitutie gemoeid?
Juist de kenmerken van prostitutie in Spanje – waar autonome prostitutie zich in een juridisch limbo bevindt en pooiers strafbaar zijn – maken het onmogelijk om precies te weten hoeveel geld er omgaat in het exploiteren van seksuele diensten.
Sinds 2014 en gedwongen door Europese regelgeving, neemt INE in de berekening van het BBP de schatting op van de impact van de stromen van illegale activiteiten op de Spaanse economie. “In totaal vertegenwoordigen illegale activiteiten 0,87% van het BBP. Prostitutie vertegenwoordigt 0,35% en drugshandel 0,50%”, aldus de verklaring van INE. Als het BBP in 2021 van Spanje 1.2 biljoen euro was, is 0,35% hiervan 4.2 miljard euro.
8. Criminaliteit rond prostitutie en seksuele uitbuiting
Spreken over prostitutie is spreken over mensenhandel en over vrouwen die tegen hun wil seksueel worden uitgebuit. Tussen 2017 en 2020 werden in Spanje 883 mensen gearresteerd voor sekshandel en 824 voor seksuele uitbuiting. Dat blijkt uit gegevens van het inlichtingencentrum tegen terrorisme en georganiseerde misdaad (CITCO), van de ministerie van Binnenlandse Zaken. Het aantal slachtoffers in verband met deze arrestaties bedroeg 737 in het geval van mensenhandel en 1.872 in het geval van seksuele uitbuiting.