“Er is geen 100% kans dat het gebeurt, maar de mogelijkheid is zeer waarschijnlijk en we moeten erop voorbereid zijn”, zei Vladimir Ryabinin, de secretaris van de Oceanografische Commissie van UNESCO (IOC).
Momenteel erkent UNESCO 40 kustgebieden van 21 landen als voorbereid om een tsunami te ondergaan. Deze kwestie zal de hoofdrol spelen op de oceaantop van de Verenigde Naties (VN) die vanaf 27 juni plaatsvindt in Lissabon.
Kustgebieden voorbereiden op tsunami’s
Tijdens de oceaantop zal het “Tsunami Ready”-initiatief een belangrijke rol spelen. Dit heeft tot doel kustgemeenschappen voor te bereiden op tsunami’s in alle regio’s van de wereld. In het geval van het Middellandse-Zeegebied waarschuwen de experts dat autoriteiten het tsunami-risico onderschatten waardoor de bevolking die er woont zich niet bewust is van de risico’s.
Tsunami-Ready
Het project Tsunami-Ready is gefinancierd door de EU en ging in 2020 van start op het Griekse eiland Kos. Een kleine tsunami daar in 2017 vormde de aanleiding. Nu wil UNESCO het dit opleidings- en beschermingsinitiatief naar alle kustgemeenschappen rond de wereld brengen.
Bekijk ook: Weercode oranje in Málaga voor meteotsunami’s
“Het doel is om 100% van de kustgebieden voorbereid te hebben op een tsunami. Velen van hen zijn kwetsbare gebieden en moeten worden voorbereid op deze dreiging”, legt Bernardo Aliaga uit. Hij is specialist in het tsunami-programma van het IOC-UNESCO.
Trainingsprogramma’s en risicogebieden
In het kader van dit initiatief worden trainingsprogramma’s voor de bevolking opgesteld om dit soort natuurrampen het hoofd te bieden. Daarbij wordt rekening gehouden met een reeks criteria om de risico’s in elk gebied te boordelen. Hieronder zijn het sociaaleconomisch niveau van de gemeenschappen en de samenstelling van het land of de vegetatie.
Spanje en het tsunami-risico
De Golf van Cadiz, het noorden van Algerije en Noord-Afrika zijn breukzones en daarom geldt daar seismisch een “hoog risico”. De werkgroep van het Hydraulisch Instituut van de Universiteit van Cantabria (IH Cantabria), onder leiding van Mauricio González, is bezig om kustgemeente Chipiona in de provincie Cadiz voor te bereiden. Samen met het gemeentebestuur werken ze eraan dat Chipiona het certificaat ‘Tsunami Ready’ behaalt. Dat houdt een erkenning in van UNESCO voor de optimale voorbereiding bij een tsunami.
Nu is geen enkele gemeente goed voorbereid
González vertelt in 20minutes dat het nodig is voor de Spaanse kustgemeenten om het risico van een tsunami in te schatten en actieprotocollen op te stellen voor het geval er zich een voordoet. Tot nu toe is volgens hem geen enkele gemeente voorbereid om goed op een tsunami-waarschuwing te reageren.
Risicogebieden in Spanje
De onderzoeker legt uit dat de gebieden die het meest zijn blootgesteld aan de impact van een tsunami, alle kusten van Spanje zijn, behalve Asturië en Cantabrië. In die twee Noord-Spaanse kustgebieden zou de impact veel minder zijn. Daar liggen geen breuklijnen. Die zijn er wel in de Golf van Cadiz, in het noorden van Algerije en in Noord-Afrika.
Naast de Golf van Cadiz als hoogste risicogebied in Spanje kunnen ook andere kusten getroffen worden door een tsunami. Dat zijn de Costa del Sol, die een groot deel van Andalusië en provincies zoals Málaga omvatten. Ook de aan de Costa Tropical in Granada, de Costa de Almería en de Costa Cálida in Murcia bestaat een redelijke kans op een vloedgolf na een zeebeving.
Sinds 2021 is er een waarschuwingssysteem in Spanje
De regering van Spanje keurde in mei 2021 het plan voor civiele bescherming tegen het risico van vloedgolven goed. Volgens de tekst die is gepubliceerd in de Staatscourant (BOE), gaat het om “een waarschuwingssysteem voor vloedgolven. Het moet de civiele beschermingsautoriteiten en openbare hulpdiensten waarschuwen voor de mogelijke dreiging, evenals burgers die mogelijk worden getroffen”.
Tsunami Waarschuwingssysteem van IGN
Daarnaast heeft ook het Nationaal Geografisch Instituut (IGN) in Spanje een operationeel Tsunami Waarschuwingssysteem. Het geeft in geval van risico een waarschuwingsbericht af aan de bevolking. Toch is er volgens González een concreter actieplan nodig nodig in de gemeenten die door een tsunami kunnen worden getroffen.
Golf van Cadiz is een “hoog-risicogebied”
De Golf van Cadiz is volgens González een “hoog risico” gebied. Het ligt dicht bij verschillende aardbevingsbreuken waar de Euraziatische tektonische plaat gescheiden is van de Afrikaanse. Spanje leed al in 1755 onder de gevolgen van de aarbeving van Lissabon, diep in de zee voor de kust. De hieropvolgende vloedgolf veroorzaakte een tsunami die ernstige schade aanrichtte aan de kusten van de provincies Huelva en Cádiz. Langs de Andalusische kust vielen meer dan 2.000 doden.
Chipiona als enige gemeente die straks goed is voorbereid
Om deze reden besloot de werkgroep van González de gemeente Chipiona te contacten om daar een pilot te starten van het Tsunami-Ready-programma. “We bestuderen alle stappen die moeten worden genomen om de gemeente, zowel het administratieve deel als de bevolking en de hulpdiensten, voor te bereiden. Dit plan zal vervolgens andere gemeenten begeleiden bij de voorbereiding “, legt González uit.
Binnen het project zijn bijvoorbeeld kaarten getekend om inzichtelijk te maken welke gebieden in de gemeente het grootste risico lopen op overstroming bij een vloedgolf. Op basis daarvan worden evacuatieplannen en -routes voorbereid en veilige gebieden vastgesteld.
De werkgroep werkt daarnaast samen met de Junta de Andalucía, de IGN en de Civiele Bescherming om te zien hoe de waarschuwingen bij de gemeenten aankomen en het protocol in de praktijk te brengen.” Andere indicatoren hebben betrekking op de bewustwording van de bevolking en de coördinatie van hulpdiensten.
Pilotproject ook nuttig voor andere kustgemeenten
De burgemeester van Chipiona benadrukt dat het project niet alleen belangrijk is omdat het levens kan redden in Chipiona, maar ook in meer gemeenten wanneer ze al hun kennis en resultaten hebben doorgeven. “We hebben verschillende online vergaderingen gehouden met burgemeesters van andere steden zoals Chiclana, Cádiz, Rota, zelfs enkele uit de Algarve. Ons idee is om door te gaan met het houden van dergelijke vergaderingen met Portugal, Marokko en de Canarische Eilanden, die ook risico lopen om getroffen te worden door een tsunami”.