Ieder jaar worden er honderden zwemmers aan de Spaans kust door kwallen gestoken. Volgens het Spaanse ministerie van Milieu is er de laatste jaren ook een stijging merkbaar van het aantal kwallen in Spanje. Hoe kun je toch onbezorgd genieten van een dagje aan het Spaanse strand zonder last te hebben van deze enge, glibberige wezens?
Wat zijn kwallen?
Kwallen zijn eenvoudige gebouwde dieren die vooral in zee voorkomen. Ze hebben een paraplu-achtige structuur met lange tentakels waaraan zich miljoenen zogenaamde netelcellen bevinden. Deze netelcellen zullen bij contact met een mens ter verdediging een soort kleine harpoentjes afvuren, vaak gevuld met gif. Dat kan ook nog steeds gebeuren in de eerste paar uur dat het dier dood is, bijvoorbeeld bij een kwal die op het strand ligt.
De meeste kwallenbeten zijn vrij onschuldig, maar sommige kwallen zijn gevaarlijker dan andere. En bij sommige mensen kan een kwallenbeet een allergische reactie veroorzaken. Maar ook een verder onschuldige beet kan gewoonweg vervelend zijn, door de pijn of de jeuk die deze met zich meebrengt.
Waar en wanneer komen kwallen voor in Spanje?
Kwallen komen in Spanje vooral voor aan de kust van de Middellandse Zee. Met name bezoekers van de stranden in Andalusië hebben er last van (en dan specifiek in de provincies Almería en Málaga). Maar ook in Valencia, Catalonië en op de Balearische eilanden komen veel kwallen voor. De zomer is echt ‘kwallenseizoen’. Door de stroming en de wind in de Middellandse Zee worden ze naar de kust gedreven. Vooral augustus is een beruchte kwallenmaand.
Gebakken ei
De meest voorkomende kwal in Spanje is de zogenaamde Cotylhoriza Tuberculata, die vanwege zijn uiterlijk in de Spaanse volksmond ‘huevo frito’ (gebakken ei) genoemd wordt. Een steek van deze kwal kan pijn, jeuk en in het ergste geval een ontsteking veroorzaken. Daarnaast is er de laatste jaren een groei merkbaar van de zogenaamde Portugese Karveel. Dat is strikt genomen geen echte kwal (het zijn eigenlijk meerdere organismen die samenwerken) maar hij lijkt er wel veel op. Hij dankt zijn naam aan de gelijkenis met een oud Portugees oorlogsschip. Anders dan de echte kwallen – die vooral onderwater zwemmen – blijft deze diersoort aan de oppervlakte en beweegt hij zich voort met een soort ‘zeiltje’ dat uit het water steekt. Ook een steek van deze nepkwal kan je dag flink verpesten.
Hoe kun je een kwallenbeet voorkomen?
De meest eenvoudige tip is natuurlijk: ga niet zwemmen. Zolang je de zee niet ingaat en niet te dicht langs de waterlijn loopt, loop je erg weinig risico op een kwallenbeet. Kwallen komen nooit veel verder dan de waterlijn.
Maar niet gaan zwemmen is voor veel mensen geen optie. Waarom zou je immers duizenden kilometers naar een Spaans strand reizen als je vervolgens niet gaat zwemmen? Mocht je toch het water in willen gaan, houd dan de volgende tips in je achterhoofd:
- Let op de vlaggen. Op de Spaanse stranden wordt met gele vlaggen of soms zelfs speciale kwallenvlaggen gewaarschuwd als er veel kwallen zijn.
- Natuurlijk zijn in de huidige digitale wereld ook apps te downloaden die aangeven waar op dat moment veel kwallen voorkomen. Bekende apps zijn Infomedusa (die zich vooral richt op de regio Málaga) en MedusApp. Je kunt deze downloaden via de Appstore of GooglePlay. In deze apps kun je niet alleen zien waar kwallen voorkomen, je kunt het ook zelf doorgeven als je een bepaalde kwal tegenkomt – bijvoorbeeld door een foto te sturen. De apps zijn wel Spaanstalig.
- Er zijn ook zonnecrèmes die bescherming bieden tegen kwallenbeten. Safe Sea is een bekend, milieuvriendelijk merk. In die crème zit een stof waardoor een kwal de mens niet als gevaarlijk organisme herkent en zich dus ook niet zal verdedigen met een beet.
Mocht je toch gebeten worden: houd de plek van de beet onder zout water en zand. Azijn op de beet kan ook helpen om het gif minder actief te maken. Spoel de beet niet af met zoet water of alcohol, dan kan juist de verspreiding van het gif versnellen! Blijf je last houden, bezoek dan een dokter of een Rode Kruis-post op het strand.