Else Beekman
De Spaanse economie blijft groeien en Spanje lijkt de goede kant op te gaan. Toch verandert er voor veel mensen weinig. Bepaalde cijfers blijven schuren: meer dan 12 miljoen inwoners leven onder de armoedegrens. Vier miljoen van hen hebben per maand minder dan 644 euro te besteden. Daar moeten ze alles van doen: huur, eten, energierekeningen, schoolspullen voor de kinderen, een warme jas…
Dat blijkt uit een rapport van de Red Europea de Lucha contra la Pobreza. Deze organisatie houdt al jaren bij hoe het gaat met kwetsbare groepen in de samenleving. De nieuwste cijfers komen uit 2024, en die laten een lichte verbetering zien. Maar echt geruststellend is het allemaal niet.
Er zijn iets minder mensen arm dan een jaar geleden die onder de armoedegrens leven. Zo’n 200.000 minder om precies te zijn. Maar daarmee gaat het nog steeds om een kwart van de hele bevolking, dus dan valt die daling in het niet. Vooral opvallend is het aantal mensen dat in ‘ernstige armoede’ leeft, dus echt met het absolute minimum, niet kleiner wordt, maar juist groeit.
Cijfers zeggen niet alles
Tegelijkertijd is het goed om te beseffen dat officiële cijfers niet altijd het hele verhaal vertellen. Spanje kent namelijk al jaren een aanzienlijke informele economie. Volgens schattingen van verschillende onderzoeksinstituten zou de zwarte economie tussen de 15% en 24% van het bruto binnenlands product kunnen bedragen. Dat betekent dat veel mensen – zeker in sectoren als horeca, bouw en huishoudelijke hulp – op papier weinig verdienen, maar mogelijk zwart bijverdienen. Hoeveel dat precies is, weet niemand, maar het maakt wel dat armoedecijfers in sommige gevallen een vertekend beeld geven.
Volgens Carlos Susías, die de organisatie leidt, is armoede gelukkig geen natuurramp. “Het is een gevolg van keuzes die gemaakt worden. Er is dus ook iets aan te doen,” zegt hij optimistisch in RTVE.es.
De plek waar je woont, maakt uit
Niet elke regio in Spanje is hetzelfde. In sommige gebieden is de situatie duidelijk slechter dan in andere. In regio’s als Baskenland, Navarra of de Balearen lijkt het gemiddeld beter te gaan, maar wie daar wél arm is, heeft het vaak extra zwaar. Het zijn regio’s met hoge prijzen en een dure levensstandaard, waardoor mensen met een laag inkomen nog moeilijker rondkomen.
Waar je woont bepaalt je armoede: steun verschilt sterk per Spaanse regio
En dan is er Madrid. De hoofdstad straalt rijkdom uit, maar daarachter gaat een harde kloof schuil. De rijkste groepen verdienen er gemiddeld vijf keer zoveel als de armste.
Wonen wordt een luxe
Wat de situatie er niet beter op maakt, zijn de woonkosten. De huren zijn in tien jaar tijd met bijna 40% gestegen. Vooral in steden als Barcelona, Madrid en Palma de Mallorca – plekken die geliefd zijn bij toeristen – is de huur voor veel bewoners nauwelijks meer op te brengen. Meer dan een derde van het inkomen gaat vaak op aan wonen. En dan moet de rest van het leven dus nog beginnen.
Spaanse bank waarschuwt voor almaar stijgende huurprijzen
Volgens het rapport is het gebrek aan betaalbare woningen een van de belangrijkste redenen waarom mensen arm worden én blijven.
Kinderen de dupe
Wat misschien nog het meest steekt, is dat zoveel kinderen opgroeien in armoede. Meer dan 2,3 miljoen Spaanse kinderen leven in gezinnen waar het geld simpelweg niet toereikend is. Daarmee staat Spanje onderaan in Europa, alleen landen als Bulgarije, Roemenië en Griekenland doen het slechter.
Toch is het niet alleen kommer en kwel. Dankzij uitkeringen, pensioenen en andere overheidsmaatregelen hebben zo’n 11 miljoen mensen kunnen voorkomen dat ze nóg verder wegzakten. Maar dat is pleisters plakken, zeggen de onderzoekers. Er is iets structureels nodig.
Tijd voor keuzes
Hoewel de economie groeit en de werkloosheid langzaam daalt, merken veel mensen daar in hun portemonnee niets van. De oproep van de onderzoekers is helder: investeer in huisvesting, zorg voor een eerlijker inkomensverdeling en geef mensen meer zekerheid. Want het huidige systeem houdt armoede in stand, in plaats van het te verhelpen.
De boodschap van het rapport is niet nieuw, maar wel urgent: armoede in Spanje blijft een hardnekkig probleem. En zolang er geen stevige keuzes worden gemaakt, blijft het voor miljoenen mensen vechten om rond te komen.