Judith Goeree
Een recente peiling van het Instituto DYM voor 20minutos laat zien dat het vertrouwen van de Spaanse bevolking in politici nog nooit zo laag was. Volgens het onderzoek gelooft 79,8% van de ondervraagden dat de meeste politici het publieke geld gebruiken voor persoonlijk voordeel zodra ze daartoe de kans krijgen. Het vertrouwen is daarmee op een historisch dieptepunt beland. In 2009 dacht nog 43,4% van de bevolking er zo over.
Wantrouwen groeit sinds 2009
De stijging van het wantrouwen valt samen met meerdere recente corruptiezaken, zoals de Koldo-affaire, waarbij een voormalig PSOE-adviseur verdacht wordt van fraude bij mondkapjesdeals, en het dossier rond voormalig minister Montoro, die onder vuur ligt vanwege mogelijke belangenverstrengeling met bedrijven gelieerd aan het ministerie van Financiën. Ondanks de economische crisis en het Gürtel-schandaal, een corruptiezaak rond PP-politici die in 2009 aan het licht kwam en in 2018 tot de val van premier Rajoy leidde, lag het vertrouwen toen hoger. Nu beschouwt slechts 13% van de respondenten politici als eerlijk. Van de respondenten koos 7,3% ervoor geen antwoord te geven.
Politici worden als zelfzuchtig gezien
Het wantrouwen richting politici gaat niet alleen over het beheer van publieke middelen. Maar liefst 83,6% van de ondervraagden stelt dat men politici niet volledig kan vertrouwen. Daarnaast denkt 78% dat politici uitsluitend handelen uit eigenbelang. In 2009 lag dat percentage nog op 60,8%, wat wijst op een duidelijke verslechtering van het vertrouwen in de politiek en het publieke sentiment.
Positieve perceptie is beperkt
Slechts 16,2% van de respondenten gelooft dat de meeste politici proberen het beste voor de burgers te bereiken. Een nog kleiner percentage van 12,2%, denkt dat de meerderheid van de politici betrouwbaar is. De enquête toont aan dat de politieke desillusie breed gedragen wordt, ongeacht leeftijd, geslacht, opleidingsniveau of politieke voorkeur.
Leeftijd, opleiding en ideologie
Hoewel het wantrouwen richting politici algemeen is, zijn jongeren (18-35 jaar) en ouderen (66-75 jaar) iets minder negatief. In die groepen denkt respectievelijk 71,1% en 75,9% dat politici vooral aan zichzelf denken. Bij de groep 36-45 jaar loopt dat op tot 84,7%, en bij 46-65-jarigen tot 80,5%.
Ook opleiding speelt een rol. Van de respondenten met alleen basisonderwijs zegt 78,5% dat politici niet te vertrouwen zijn. Onder hoger opgeleiden is dat 85,1%. Wat ideologie betreft, zijn centrum- en rechtse kiezers het meest kritisch: bijna 90% van hen is van mening dat politici het publieke geld misbruiken en enkel hun eigen belang dienen. Onder linkse kiezers ligt dat percentage op 61,3%.
Politieke context beïnvloedt perceptie
De peiling vond plaats tussen 10 en 15 september 2025, tijdens het eerste politieke debat van het najaar tussen premier Pedro Sánchez en oppositieleider Alberto Núñez Feijóo. In diezelfde week kwamen ook juridische ontwikkelingen rond Santos Cerdán (ex-PSOE) in het nieuws. Hij wordt onderzocht vanwege mogelijke betrokkenheid bij onregelmatigheden rond overheidsopdrachten en partijfinanciering. Daarnaast kreeg ook Begoña Gómez, echtgenote van premier Sánchez (PSOE), aandacht in de media vanwege een lopend onderzoek naar mogelijke belangenverstrengeling. Dit nieuws kan invloed hebben gehad op de uitkomsten van het onderzoek.
Methodologie en betrouwbaarheid
De peiling is uitgevoerd door Instituto DYM. Er werden 1.016 online interviews afgenomen via quota op leeftijd, geslacht en regio. De foutmarge is ±3,1% bij een betrouwbaarheidsniveau van 95,5%.
Wantrouwen en gevolgen
Het grote wantrouwen in politici ondermijnt het vertrouwen in democratische instellingen. Spanje kent al geruime tijd een gepolariseerd politiek klimaat, waarin PSOE en PP elkaar herhaaldelijk beschuldigen van corruptie en wanbeleid. De ultrarechtse partij Vox lijkt daarvan te profiteren en stijgt in de peilingen.
De toenemende politieke apathie voedt de vrees voor een lagere opkomst bij toekomstige verkiezingen en meer steun voor populistische partijen. Voor gevestigde partijen en media is het dan ook essentieel om transparant en verantwoordelijk te blijven communiceren om het vertrouwen van de kiezer te herstellen.
Spanje faalt op alle 19 Europese punten tegen corruptie