Judith Goeree
De Europese Commissie is een sanctieprocedure gestart tegen Spanje vanwege de recordboete van 179 miljoen euro die Madrid in 2024 oplegde aan vijf luchtvaartmaatschappijen. Volgens Brussel ging Spanje te ver door luchtvaartmaatschappijen te bestraffen voor het rekenen van toeslagen op handbagage en voor het reserveren van stoelen naast afhankelijke passagiers. Daarmee schendt Spanje volgens de Commissie de Europese regelgeving over prijsvrijheid in de luchtvaartsector.
Boetes aan Ryanair, Vueling, EasyJet, Norwegian en Volotea
De Spaanse consumentenautoriteit Aesan legde de boetes op aan Ryanair, Vueling, EasyJet, Norwegian en Volotea. De aanleiding was het feit dat deze maatschappijen extra kosten rekenden voor het meenemen van handbagage en voor het reserveren van zitplaatsen naast personen met een zorgbehoefte. Spanje beschouwt deze praktijken als oneerlijk en strijdig met consumentenrechten.
Europese regelgeving: vrijheid van tariefstelling
Volgens de Europese luchtvaartverordening inzake tariefvrijheid en markttoegang (EG nr. 1008/2008) hebben luchtvaartmaatschappijen binnen de EU het recht hun tarieven vrij te bepalen, mits zij transparant zijn over de voorwaarden. De Europese Commissie stelt dat nationale autoriteiten deze vrijheid niet mogen beperken door sancties op te leggen voor prijsstrategieën die binnen de Europese kaders vallen.
In een officieel communiqué benadrukt de Commissie dat handbagage “in principe gratis moet zijn”, zolang deze voldoet aan redelijke eisen qua gewicht, afmetingen en veiligheid. Indien deze voorwaarden worden overschreden, valt het tariefbeleid onder de vrije prijsvorming van de luchtvaartmaatschappijen.
Juridische kritiek op Spaanse luchtvaartwet
De door Spanje opgelegde boete van 179 miljoen euro aan vijf luchtvaartmaatschappijen wordt door de Europese Commissie beschouwd als een directe inbreuk op de Europese tariefvrijheid. Volgens Brussel overschrijdt Spanje hiermee zijn bevoegdheden, aangezien lidstaten niet mogen ingrijpen in commerciële prijsstrategieën te bestraffen wanneer deze binnen het kader van de EU-regelgeving vallen. De Commissie kwalificeert de sanctie als strijdig met het communautaire recht en heeft Spanje een termijn van twee maanden gegeven om op de ingebrekestelling te reageren.
Indien Spanje en Brussel binnen deze termijn geen overeenstemming bereiken, volgt een tweede dialoogfase. Als ook die mislukt, kan de zaak worden voorgelegd aan het Hof van Justitie van de Europese Unie.
Spaanse minister noemt inmenging EU “betreurenswaardig”
De Spaanse minister van Consumentenzaken, Pablo Bustinduy, heeft in een verklaring aan persbureau Europa Press fel gereageerd op het besluit van de Commissie. Hij noemt het “betreurenswaardig” dat Brussel zich op deze manier mengt in nationale consumentenbescherming en stelt dat de Europese instellingen “de rechten van Europese consumenten negeren”.
Ryanair schrapt routes in Spanje
Ryanair heeft aangekondigd dat het vanaf 1 januari 2026 meerdere routes in Spanje zal schrappen, waaronder verbindingen met Vigo en Tenerife Norte. De maatschappij koppelt deze beslissing onder andere aan het Spaanse beleid dat leidde tot de boete van 179 miljoen euro. Volgens Ryanair vormt de verplichting om handbagage kosteloos toe te staan, evenals de opgelegde sancties, een directe inbreuk op haar commerciële vrijheid.
Door commerciële keuzes te bestraffen die binnen het EU-kader vallen, zou Spanje volgens Ryanair de grenzen van zijn nationale bevoegdheid overschrijden. De routewijzigingen worden gepresenteerd als een strategische reactie op wat de maatschappij beschouwt als een onverenigbare nationale inmenging in haar prijsbeleid.
Gevolgen voor consumenten en luchtvaartbeleid
Deze zaak rond het handbagagebeleid raakt aan fundamentele vragen over de balans tussen consumentenbescherming en marktwerking binnen de EU. Terwijl Spanje zich beroept op het recht om oneerlijke praktijken te sanctioneren, stelt Brussel dat tariefvrijheid een kernprincipe is van de interne luchtvaartmarkt. De uitkomst van deze procedure kan verstrekkende gevolgen hebben voor nationale wetgeving, passagiersrechten en het commerciële beleid van luchtvaartmaatschappijen in heel Europa.
Bronnen: El Español, AS Diario
Ryanair past maten voor handbagage aan