Sánchez roemt haar vreugde, betrokkenheid en de belangrijke rol die zij speelde in het doorgeven van de geschiedenis van Spanje. Hieronder volgt een vrije vertaling van zijn artikel. Voor wie meer van de recente Spaanse geschiedenis ten tijde van de Burgeroorlog en de dictatuur erna wil begrijpen, zijn haar boeken zeer aanbevelenswaardig. Haar boeken zijn in het Nederlands vertaald en verschenen bij uitgeverij A.W. Bruna.
Met de nauwgezetheid van een historicus en de vrijheid van een schepper, schreef zij over wie wij waren om ons te vertellen wie wij nu zijn.
We hebben veel te vroeg een van onze beste schrijvers verloren: Almudena Grandes. Haar rol was niet alleen van fundamenteel belang voor de Spaanse letterkunde, maar ook om ons land te kunnen begrijpen en om te gaan met ons meest complexe litteken. Zij was een volhardende en zeer moedige verteller, een onverzadigbare lezer en een geëngageerd burger, toegewijd aan de geschiedenis. Met haar vastberadenheid om noch de gevallenen, noch de deelnemers aan het Spaanse verzet en iedereen die door de geschiedenis is verslagen, te vergeten.
Almudena schreef, met de nauwgezetheid van een historicus en de vrijheid van een schepper, over wie wij waren om ons te laten inzien wie wij nu zijn. Een titanische literaire inspanning, getiteld Episodios de una guerra interminable(Episodes van een oneindige oorlog) om ons eraan te herinneren dat het geheugen niet alleen over het verleden gaat, maar ook over ons heden en, zelfs over onze toekomst. De literatuur van Almudena Grandes heeft de herinnering aan Spanje waardiger gemaakt.
Toegewijd aan links. Vanuit idealen waarmee zij de wereld confronteerde en van waaruit zij altijd met een kritische, waardevolle en strijdbare blik keek. Met haar vaak ongemakkelijke kijk -die ons dagelijks leven doorgrondde – was zij altijd op zoek naar gerechtigheid en bracht zij het onechte en het nutteloze aan het licht. Toegewijd, boven alles, aan het leven. En met vreugde.
Omdat Almudena van literatuur meer maakte dan een beroep, meer dan een passie, meer dan een verplichting. Zij schreef haar boeken vanuit de keuken, zij schreef bij de zonsondergangen van Rota, zij schreef vanuit het hart van haar stad, Madrid. Zij schreef aan de hand van krantenarchieven, geschiedenisboeken, en beschreef ons land door de harten van hen die verdwenen, door hun onzichtbare en unieke levens. Ze schreef door de ogen van verschillende generaties vrouwen. Ze ontcijferde de nederlagen van onze levenden en onze doden. Zij schreef met vreugde en schoonheid, zij schetste een oorlog, een naoorlogse tijd, een gewond en weer opgebouwd land.
Almudena Grandes over het huidige Spanje
Een stem die we nooit zullen vergeten – een stem die ’s morgens doorklonk in haar columns op de Spaanse tv-zender Cadena Ser – die de mensen op straat portretteerde. De echte mensen, de vrouwen en mannen die in ons land wonen. Zij portretteerde ons allemaal, in haar vastberadenheid om het alledaagse tot de grote strijd van het leven te maken.
Almudena Grandes zal worden gemist in Spanje. Wij zullen haar allemaal missen op de bladzijden van deze krant, in Escalera interior en in haar columns op maandag. En natuurlijk zullen de lezers van haar romans haar missen.
Maar in elke boekhandel en in onze huizen leven haar boeken voort. Onze dochters, zonen en de volgende generaties zullen weten wat de geschiedenis van de overwonnenen was, de kleine verhalen die zich in de marge afspeelden, de grote vragen over de nog steeds anonieme namen die door een onverbiddelijke geschiedenis zijn verslagen.
Almudena schreef in een van haar laatste columns dat wij lezers haar vrijheid waren. En dat schrijven haar leven was. We hebben het geluk dat haar woorden tot ons zullen blijven spreken. Net zoals de door haar bewonderde Galdós blijft vertellen over Spanje. Net zoals wij, zoals zij ook deed, steeds weer terugkeren naar de Odyssee* om de weg te vinden. En wij zullen moeten leren haar te gedenken, zoals dichter Luis García Montero beschreef in zijn boek dat hij als titel haar naam meegaf: Almudena.
De beste Spaanstalige schrijvers ter gelegenheid van wereldboekendag
*Noot van de redactie:‘De Odyssee, het boek dat ik van mijn grootvader kreeg toen ik mijn eerste communie deed. Dat is het belangrijkste boek dat ik ooit in mijn leven heb gelezen, omdat het het eerste boek was dat ik las in de eerste persoon meervoud, alsof ik hetzelfde leefde als Odysseus’, schreef Almudena Grandes in 2019 op Twitter.
Lees ook het bericht over het overlijden van Almudena Grandes