De zee voor de kust van Zuid-Spanje en de Canarische Eilanden, waar jaarlijks miljoenen mensen genieten van hun zonvakantie, heeft ook een kant waar de zon niet schijng. De eerste vijf maanden van 2024 is het aantal dodelijke slachtoffers op de maritieme routes naar Spanje ongekend. Meer dan 5.000 mensen kwamen om tijdens hun reis op gammele vaartuigen naar Europa.
Met een gemiddelde van 33 doden per dag kan er in het licht van het grote gebrek aan zoek- en reddingsmiddelen in combinatie met een goed geolied netwerk van mensensmokkelaars gesproken worden van een waar ‘bloedbad’. Volgens de NGO Caminando Fronteras blijft de Atlantische route naar de Canarische Eilanden de dodelijkste met 4.808 doden. Het is bovendien wereldwijd de route met de meeste dodelijke slachtoffers.
Schokkende cijfers
In totaal zijn in 2024 meer dan 23.000 mensen Spanje binnengekomen via routes over zee. De route naar de Canarische Eilanden vertoonde een record met meer dan 18.000 mensen. Tot eind mei hebben 154 vrouwen, 50 kinderen en 4.850 mannen en jongeren hun leven verloren op deze gevaarlijke routes, aldus het Observatorium van Mensenrechten van Caminando Fronteras. “47 boten zijn volledig verdwenen met alle opvarenden aan boord,” waarschuwt de organisatie.
Helena Maleno van Caminando Fronteras benadrukt dat de huidige cijfers ongekend zijn in de meer dan 20 jaar dat ze mensenrechtenschendingen aan de zuidgrens van Spanje monitoren. Ze wijst op de bilaterale overeenkomsten van Spanje met andere grenslanden. Die leggen de nadruk op het voorkomen van uitvaarten zonder de protocollen om het recht op leven op zee te waarborgen. “We zien een groot gebrek aan zoek- en reddingsmiddelen bij meldingen van vermiste boten. Dat heeft bijgedragen aan het toenemende aantal slachtoffers in deze vijf maanden,” laakt Maleno.
De gevaarlijkste migratieroute
De Atlantische route blijft de gevaarlijkste. Vorig jaar werden veel mensen gedreven door politieke en sociale conflicten in Senegal, maar dit jaar komen de meeste migranten uit Mauritanië en de Sahel. “Zelfs in de koudste maanden van de winter blijft de route naar de Canarische Eilanden actief. Mensen vluchten voor oorlogen, de gevolgen van extractivisme en klimaatverandering,” legt Maleno uit. “De staten moeten hun zoek- en reddingsmiddelen versterken, want niemand zou moeten sterven bij het oversteken van grenzen,” benadrukt ze.
Andere risicovolle routes
Naast de Canarische Eilanden hebben ook de routes van Algerije naar Almería of de Comunidad Valenciana en door de Straat van Gibraltar slachtoffers geëist. De Algerijnse route telde 246 doden, terwijl 24 mensen stierven bij pogingen om zwemmend Ceuta te bereiken en lieten het leven 47 op de route van de Alboránzee, zo blijkt uit de verzamelde gegevens van Caminando Fronteras.
Gevolgen van politieke onverschilligheid
De NGO organisatie heeft een aanzienlijke daling van vertrekkende boten uit Senegal en Gambia vastgesteld. Desondanks waarschuwt men dat de aandacht voor de aankomsten racistische retoriek en de opkomst van extreemrechts in Europa voedt. “Staten registreren de slachtoffers niet en analyseren niet wie verantwoordelijk is. Ook zijn ze niet geïnteresseerd in het voorkomen van deze sterfgevallen,” zegt Maleno. Ze wijst erop dat lokale leiders in Mauritanië en Mali wel actie ondernemen om slachtoffers te identificeren en informatie aan hun families te verstrekken. “Deze 5.000 slachtoffers vertegenwoordigen een bloedbad en hebben een enorme impact op hun herkomstsamenlevingen,” besluit MAleno.