Deze Rode Lijst werd voor het eerst opgesteld in 2007 en omvat Spaanse culturele erfgoederen die in vergaand vervallen staat zijn, wezenlijk zijn veranderd/aangetast of vernietigd dreigen te raken. Door deze monumenten onder de aandacht te brengen, hoopt Hispania Nostra dat gemeenten of betreffende organisaties zullen investeren in herstel of consolidatie ervan.
Deze week bereikt de lijst voor het eerst duizend monumenten met de toevoeging van de Cuadrilleros-hermitage, in Ledesma (Salamanca), een kleine 12e-eeuwse tempel die in vergaande ruïneuze staat verkeert. Een deel van het dak is al ingestort.
Per regio
Van alle autonome gemeenschappen voert Castilla y León de lijst aan met 356 monumenten. Gevolgd door Andalusië met 166 in vervallen staat verkerende gebouwen. Daarna komen Aragón (104); Extremadura (70); Galicië (63); Valenciaanse Gemeenschap (62); Murcia (47); Cantabrië (44); Madrid en Asturië (30); Catalonië en Navarra (28); Baskenland (22); La Rioja (18); Canarische Eilanden (13); Balearen en Melilla (3) en Ceuta (2).
De Rode Lijst wordt opgesteld op basis van de klachten en foto’s die burgers zelf naar Hispania Nostra sturen. Vervolgens worden deze gecontroleerd en geanalyseerd door de wetenschappelijke commissie van de vereniging.
Groene Lijst
Hispania Nostra heeft ook een Groene Lijst ingevoerd. Hierop komen de monumenten te staan die van de Rode Lijst zijn verwijderd nadat actie is ondernomen om ze te conserveren. Op de Groene Lijst van herstelde monumenten staan momenteel 181 monumenten.
Voorbeeld Groene Lijst
De Reales Atarazanas in Sevilla staan op de Groene Lijst omdat het Andalusische Instituut voor Historisch Erfgoed herstel- en rehabilitatiewerkzaamheden aan het uitvoeren is aan het monumentale complex.
De koninklijke scheepswerf uit 1252 is een emblematisch erfgoed. Het is een van de grootste en oudste bewaard gebleven ‘atarazanas’ in zijn soort in Spanje en een van de belangrijkste ter wereld. Ze werden gebouwd in opdracht van Alfonso X de Wijze voor de bouw van galeien om de Noord-Afrikaanse moslims – ‘het heidense volk’ – te bestrijden.
Het monument kwam op de Rode Lijst te staan omdat er met goedkeuring van de gemeente een grote cafetaria met een ruim terras in werd gebouwd. Door de bouwwerken werd de structuur van het complex substantieel gewijzigd. Die wijzigingen waren absoluut ongepast en niet toegestaan in een monument van deze categorie. De werken worden nu weer ongedaan gemaakt om er vervolgens met behoud van de oorspronkelijke structuur een cultureel centrum in te vestigen.
Voorbeelden Rode Lijst
Een voorbeeld van een monument op de Rode Lijst is Trapiche del Prado in Marbella. Dit gebouw uit 1644 is emblematisch voor de ooit zo bloeiende suikerrietindustrie in de provincie Málaga. De reden voor opname op de Rode Lijst: “Progressieve achteruitgang door verlating. Ongecontroleerde vegetatie en struikgewas veroorzaken ernstige scheuren en schade”.
Stadsmuur Altea
Een ander voorbeeld van een monument op de Rode Lijst wordt gevormd door de Renaissancistische stadsmuur in Altea die in 1609 is gebouwd door Cristóbal de Palafox Rebolledo, Markies van Ariza en heer van de baronie van Altea, na de verdrijving van de Moren. Door stedelijke ontwikkeling zijn er aanzienlijk minder overblijfselen van de muur. De noordkant is praktisch compleet, de oostkant is nog herstelbaar en de overblijfselen van het kasteelbastion zijn bewaard gebleven in de hoek van het plein. De bijzondere elementen zijn verdwenen: het kasteel —bijna in zijn geheel—, Casa de la Senoria en Casa del Consell i Presó. Delen zijn verborgen achter gebouwen en huizen.
Zwarte Lijst
De treurigste lijst is de Zwarte Lijst waarop alle monumenten staan die van de Rode Lijst zijn verwijderd omdat ze geheel zijn verdwenen of omdat hun essentiële waarden en kenmerken op onherstelbare wijize zijn vernietigd. Hierop staan op dit moment 11 monumenten.
Omgeving stadsmuur Ávila op Zwarte Lijst
Een voorbeeld van een monument op de Zwarte Lijst is de ‘omgeving van de muur van Ávila’. Een nieuwgebouwd gemeentelijk centrum voor exposities en congressen is pontificaal voor de beroemde oude stadsmuur van Ávila geplaatst: “Afschuwelijke visuele impact van het nieuwe gemeentelijke expositie- en congrescentrum, dat het veeuwenoude historische zicht op Ávila vernietigt. Meerdere urbanisaties en constructies te dicht bij de muren.” Zo meldt Hispania Nostra hier.