Ook voor de erfbelasting in Spanje geldt dat niets is wat het op het eerste gezicht lijkt. Voor niet-gezinsleden kan het belastingtarief in individuele gevallen oplopen tot maximaal 81,6 procent. Voor zover de wet geldig is in heel Spanje. Maar dan komen de kleine lettertjes. De successierechten of “successie- en schenkingsrechten”, zoals dat in het wettelijk Spaans heet, worden geheven door de autonome gemeenschappen. En daar doet elke deelregering wat hij wil.
Madrid als belastingparadijs
Het belangrijkste voorbeeld hiervan is de hoofdstedelijke regio Madrid. Die wordt al tientallen jaren bestuurd door de conservatieve Partido Popular (PP). De regio ziet af van 99 procent van het wettelijk verschuldigde belastingbedrag ten behoeve van zijn burgers. Miljoenen erfenissen worden overgedragen aan de volgende generatie voor bedragen van vier cijfers. Veel Spaanse landeigenaren of ondernemers hebben door deze belastingdumping officieel hun hoofdverblijf in de hoofdstad.
Waar de rijken begunstigd worden
Geen enkele regio voert successierechten in zoals geschreven. Ze passen ze allemaal aan. In de meeste gevallen is de belastingvrijstelling groter dan de bedoeling is en zijn er vergoedingen van enkele 100.000 euro. Want de geschatte bijna 800.000 euro als grens voor het maximumbedrag zou – tegen de huidige huizenprijzen – ook de simpele middenklasse lange tijd treffen.
Hoogste erfbelasting in Andalusië tot rechtse deelregering
Andalusië heeft lange tijd een van de hoogste successierechten gehad, met een belastingvrijstelling van € 1 miljoen en daarna snel oplopend. Dit was zo totdat de conservatieven na 36 jaar socialistische regering het bestuur in 2019 overnamen. Juanma Moreno van de PP regeerde eerst in coalitie met de rechtse liberale Ciudadanos en de steun van de extreemrechtse Vox. Nu, na vervroegde verkiezingen in juni, met een absolute meerderheid.
Andalusië schrapte vermogensbelasting
En nadat Moreno begin dit jaar het erfrecht al had aangepast aan dat van Madrid om grote fortuinen te begunstigen, wilde hij aan het begin van de herfst nog een stap verder gaan en Madrid onderbieden door de vermogensbelasting helemaal af te schaffen. “Dit zal investeringen aantrekken, waardoor de economische activiteit en werkgelegenheid worden gestimuleerd”, zei hij.
Het gaat feitelijk om belastinggiften aan de superrijken midden in de huidige aaneenschakeling van crises – van covid, oorlog in Oekraïne tot inflatie – en dan ook nog eens in een van de armste regio’s van het land, waar volgens critici op links een gebrek aan sociaal beleid is.
De rijken wordt gevraagd te betalen
Dat lokte actie van de centrale overheid uit. Aan het erfrecht werd niets veranderd. Dat zou immers de autonome gemeenschappen bevoegdheden hebben ontnomen, waarop het grondwettelijk hof in actie zou moeten komen. In plaats daarvan voerde de linkse coalitie per direct een “vermogensbelasting” in voor vermogen van meer dan 3 miljoen euro.
Heb je een vermogen van 3 tot 5 miljoen euro, dan moet je 1,7 procent afdragen aan de Belastingdienst; 2,1 procent voor 5 tot 10 miljoen en voor vermogens daarboven 3,5 procent. Daarnaast wordt het belastingvoordeel voor inkomsten uit vermogen verhoogd.
Solidariteitsbelasting
Tegelijkertijd worden de belastingen op lage inkomens verlaagd. De “solidariteitsbelasting” op de rijken, zoals minister Montero van Financiën het noemt, zal naar verwachting € 1,5 miljard per jaar in de staatskas brengen, terwijl de belastingverlaging voor laagverdieners bijna € 1 miljard per jaar zal kosten.
Nieuwe vermogensbelasting verrekend met de lokale belastingen
Maar ook hier zijn er natuurlijk de kleine lettertjes: in regio’s waar al een belasting op kapitaalinkomen en vermogen wordt geheven, zal de nieuwe “vermogensbelasting” worden verrekend met de lokale belastingen. “De nieuwe belasting zal daarom in de meeste regio’s niet verschuldigd zijn”, legt minister van Financiën Montero uit. In Andalusië en Madrid kunnen ze nu kiezen of ze een regionale belasting heffen en zo de inkomsten houden, of dat het geld naar de centrale overheid gaat.