Hij heeft als doel om deze overeenkomst te sluiten. Op vrijdag 6 oktober komen de Europese staatshoofden bijeen in het Congresgebouw in Granada. De migratie- en asielovereenkomst vormt een grote uitdaging en is van groot belang voor Spanje. Het land staat samen met Malta, Cyprus, Italië en Griekenlan, allen aan de Middellandse Zee, het meest onder migratiedruk uit Afrika.
Na de laatste bijeenkomst van de EU-ministers van Binnenlandse Zaken in Brussel, toonde de Spaanse minister, Fernando Grande-Marlaska, zich ervan overtuigd dat de EU de definitieve overeenkomst zal bereiken vóór de EU-top in Granada later deze week. Een overeenkomst is van belang gezien de aanzienlijke migratie vanuit Noord-Afrika dit jaar. Er kwamen meer dan 133.000 mensen in Italiaanse havenbs aan. Dat is dubbel zoveel als vorig jaar en driemawal zoveel als in 2020.
“Er is een toename van het aantal vluchtelingen. Een algemene toename,” zegt onderzoekster Raquel García van het Real Instituto Elcano. “En de EU-overeenkomsten met derde landen hebben het probleem niet opgelost, omdat de cijfers blijven stijgen,” voegt ze eraan toe.
Wat is de migratieovereenkomst precies?
De migratie- en asielovereenkomst is een reeks regels en beleidsmaatregelen gericht op het reguleren van de toegang van mensen uit derde landen tot de EU, met als doel een “eerlijker, efficiënter en duurzamer” proces te creëren voor de Europese Unie, zoals de Europese Commissie uitlegt op haar website.
Deze overeenkomst werd voorgesteld door de Europese Commissie in september 2020, en sindsdien hebben de EU-lidstaten samengewerkt om tot een akkoord te komen dat door alle lidstaten wordt aanvaard. “Het is een dossier dat achterloopt, omdat het Europees Migratie- en Asielbeleid niet alleen een wetgevingsproject is, maar een verzameling van talloze voorstellen,” legt Raquel García uit.
In juni van dit jaar zette de Europese Raad een belangrijke stap toen de ministers van Binnenlandse Zaken van de EU overeenstemming bereikten over twee nieuwe verordeningen om de herplaatsing van vluchtelingen en de verwerking van asielverzoeken te verbeteren.
Een van de sleutelpunten om tot deze overeenkomst te komen voor een gemeenschappelijk beheer van het migratie- en asielbeleid in de EU is de mogelijkheid om ongeveer 20.000 euro te betalen in plaats van een vluchteling op te nemen.
Waarom is er nog geen akkoord?
De EU-landen proberen al meer dan drie jaar overeenstemming te bereiken over de hervorming van het migratiebeleid, met als doel dat alle EU-landen verantwoordelijkheid delen voor de opvang van migranten of op zijn minst de kosten van opvang dekken.
Ondanks grote vooruitgang in juni, na het sluiten van twee belangrijke onderdelen van de overeenkomst – de verordening betreffende asielprocedures en die betreffende migratiebeheer – moet er nog overeenstemming worden bereikt over de crisisbeheersverordening om deze toe te passen in situaties van massale toestroom van migranten.
“Er zijn aanzienlijke vooruitgang geboekt in de Europese Raad om twee concrete wettelijke hervormingen van de huidige Dublin-akkoorden te specificeren, die vooral betrekking hebben op asielzoekers van buitenaf,” zegt Manuel López Linares, hoogleraar Internationale Betrekkingen aan de Universiteit van Pontificia Comillas. “Het Europees Parlement streeft naar goedkeuring van deze derde verordening, waarin ook de maatregelen in geval van een onverwachte crisis worden gespecificeerd,” voegt hij eraan toe.
Volgens López Linares is deze derde verordening die situaties van crisis zal regelen, “moeilijker”. “Dit komt omdat het noodzakelijk is om het eens te worden over de behandeling van mensen in noodsituaties die aan de grens van hun mensenrechten verkeren,” benadrukt hij.
Welke landen doen moeilijk?
Binnen de EU zijn Polen en Hongarije traditioneel terughoudend als het gaat om het accepteren van quota voor migranten die in deze migratiestromen aankomen.
De Poolse premier, Mateusz Morawiecki, kondigde onlangs aan dat zijn land het besluit van Brussel over gedwongen herplaatsing van immigranten zou blokkeren of 20.000 euro per vluchteling zou eisen van landen die weigeren hen op te nemen.
Ook de Hongaarse premier, Viktor Orbán, heeft herhaaldelijk gezegd dat zijn land geen quota voor vluchtelingen zal accepteren. Orbán pleit voor versterkte grenzen en surveillancemaatregelen en stelt voor hulp te bieden aan crisisgebieden waar de migranten vandaan komen, in plaats van de problemen naar Europa te halen.
“Het is nodig om vele gevoeligheden te verzoenen tussen degenen die geen verplichte quota voor migranten willen ontvangen en de landen die de eerstelijnsopvang bieden,” zegt onderzoekster van het Real Instituto Elcano. “Ook met landen die het doelwit zijn van secundaire bewegingen, zoals Duitsland, dat altijd een positieve houding heeft ten opzichte van Europese overeenkomsten, maar natuurlijk een andere houding heeft ten opzichte van migratieovereenkomsten dan Spanje, omdat het een secundaire beweging is en geen eerste toegang,” legt ze uit.
Lampedusa
Begin september kwamen in slechts drie dagen meer dan 10.000 migranten aan op het Italiaanse eiland Lampedusa, het dichtstbijzijnde eiland bij Afrika. Deze situatie maakt de noodzaak van een EU-asiel- en migratiesysteem dat oplossingen biedt duidelijker.
De voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, bezocht het eiland te midden van de massale aankomst van vluchtelingen en kondigde van daaruit een actieplan aan om illegale immigratie te beheersen en de verdeling van migranten die aankomen op Italiaanse kusten te delen.
“Situaties zoals deze, vooral de huidige, zullen regeringen met zeer specifieke opvattingen dwingen om eisen te stellen die voor sommigen moeilijk te accepteren zullen zijn, en die beloftes zullen nakomen om deze problemen op te lossen die in feite onuitvoerbaar blijken te zijn,” zegt López Linares.
“We kunnen verwachten dat Meloni erg veeleisend zal zijn en zal proberen de hele Europese Unie verantwoordelijk te maken, dat zij maximale steun moet ontvangen, en er zal een debat zijn over hoe de specifieke verdeling van mensen en de mogelijkheid van publieke financiering uit het EU-budget zal plaatsvinden. Er zal onderhandeld worden en er zal naar verwachting een harde positie worden ingenomen door de Italiaanse premier,” voorspelt de hoogleraar.
Raquel García gelooft dat kritieke situaties “waarschijnlijk zullen leiden tot strenge maatregelen als het gaat om migratie.” “Ik denk niet dat wanneer we een crisis zien zoals we helaas al vele jaren zien, dit zal leiden tot versoepeling van het migratiebeleid. Helaas is de richting helemaal anders, zoals te zien is in de Migratie- en Asielovereenkomst, die gericht is op het bevorderen van terugkeer en beheersingsmechanismen aan de grens. Veel strengere maatregelen en overeenkomsten met derde landen om migratie te beheren,” benadrukt ze.
In haar eerste jaar in functie heeft de Italiaanse premier, Giorgia Meloni, vier decreten goedgekeurd om controles op het gebied van migratie te versterken.
Hoe probeert de EU illegale immigratie te stoppen?
De Europese Unie heeft overeenkomsten gesloten met sommige van de landen waarvandaan boten met migranten en vluchtelingen vertrekken, waarbij zij geld en middelen leveren om illegale immigratie tegen te gaan.
De laatste overeenkomst werd in juli gesloten tussen Brussel en Tunesië, waarbij het Afrikaanse land 105 miljoen euro zal ontvangen om illegale migratie tegen te gaan, evenals 150 miljoen euro aan begrotingssteun en 900 miljoen euro aan langetermijnsteun. De voorzitter van de Europese Commissie zei dat deze overeenkomst in de toekomst als model zou kunnen dienen voor overeenkomsten met andere landen.
Maar het is niet de enige overeenkomst die de EU heeft gesloten met andere landen. In 2016 werd er een overeenkomst gesloten met Turkije met betrekking tot vluchtelingen, met als doel de migratiestroom te stoppen door migranten die illegaal Griekenland binnenkwamen terug te sturen naar Turkije.
De EU betaalt de grenscontrole van Tunesië: dit is de belangrijkste migratieroute naar Europa “Er is een zeer controversiële overeenkomst met Turkije, waarin naast economische steun wordt gezocht naar het behoud van 50% van de mensen die als doorreisland aankomen,” legt López Linares uit. “In Noord-Afrika zijn er overeenkomsten met bijna alle landen. Het probleem dat Tunesië op dit moment ondervindt, is dat het een ernstig economisch probleem heeft met een groot begrotingstekort en dringend geld nodig heeft,” voegt hij eraan toe.