Else Beekman
Onder alle grote natuurbranden die in Spanje in augustus hebben gewoed, heeft er eentje het werelderfgoed Las Médulas in León grotendeels verwoest. Het vuur, dat op 20 augustus uitbrak, transformeerde in korte tijd een boomrijk en groen gebied van 2.000 hectare tot een zwartgeblakerde woestenij. Twee derde van het beschermde gebied is daarmee in de as gelegd. Naast de grote schade blijkt de brand ook grote gaten te hebben blootgelegd in het beheer van dit kwetsbare erfgoed.
Las Médulas was ooit een bloeiend Romeins mijngebied. Daarvan waren de resten te bewonderen tussen indrukwekkende roodgekleurde rotsformaties. Sinds 1997 staat het gebied op de UNESCO Werelderfgoedlijst. Daarmee moet volgens de wet elke 20 jaar een Plan voor Ordening van Natuurlijke Hulpbronnen (PORN) worden vernieuwd. De laatste versie dateert echter uit 2022 en is dus al drie jaar verlopen.
💔 El desolador antes y después de Las Medulas, Patrimonio de la Humanidad, tras el incendio: “Desgarrador”
👉 Esta mina de oro a cielo abierto es una de las grandes joyas de Castilla y León, declarada Patrimonio de la Humanidad por la Unesco en 1997 pic.twitter.com/X9VvxaDVts
— EL ESPAÑOL (@elespanolcom) August 13, 2025
Bovendien heeft de regionale regering nooit een Programma voor Gebruik en Beheer (PRUG) opgesteld voor het werelderfgoed, terwijl dat wél verplicht is volgens zowel de regionale wet van Castilla y León als de nationale natuurbeschermingswet.
“Zonder deze plannen ontbreekt een wettelijk kader voor preventie en snelle actie bij rampen,” waarschuwt Alfonso Fernández-Manso, hoogleraar aan de Universiteit van León. Hij spreekt van een “zorgwekkend juridisch en bestuurlijk vacuüm”.
Vier bijzondere Spaanse locaties op lijst nominaties Werelderfgoed
Gemeenten laten steken vallen rond werelderfgoed
De drie betrokken gemeenten zijn Carucedo, Borrenes en Puente de Domingo Flórez. Deze liggen allemaal in een gebied dat officieel als brandgevoelig te boek staat. Toch heeft geen van de gemeenten een eigen preventieplan, ondanks de wettelijke verplichting daartoe. Alleen Carucedo is in juli begonnen met het opstellen van zo’n plan, maar dat ligt pas eind dit jaar op tafel.
“Alles staat in de wet. Je hoeft het alleen maar uit te voeren,” zegt een voormalige medewerker van de stichting Patrimonio Natural. Hij uit zijn frustratie over de prioriteiten van de regio: “Men investeert liever in uitzichtpunten dan in beheer.”
UNESCO-status op de tocht
Wetenschappers van de Spaanse onderzoeksraad CSIC waarschuwen dat UNESCO Las Médulas kan opnemen op de lijst van bedreigd erfgoed. Dat zou de eerste stap zijn richting het verlies van de erfgoedstatus, als er niet snel wordt ingegrepen.
Bosbrandexpert Javier Madrigal benadrukt dat er dringend behoefte is aan zorgvuldig vegetatiebeheer rond het archeologische gebied: “Hier moet je bijna chirurgisch te werk gaan, of in sommige gevallen juist helemaal niets doen.”
Onderzoek en beloftes
De Spaanse milieufiscalie onderzoekt inmiddels de brand én het ontbreken van actuele beheerplannen. Regionaal president Alfonso Fernández Mañueco (PP) belooft herstel en zegt dat Las Médulas “zijn vroegere glorie zal hervinden”. Maar of dat zonder structureel beheer lukt, is zeer de vraag.
Fernández-Manso vat het samen: “De brand is niet alleen een ecologische, maar ook een bestuurlijke ramp. Zonder wettelijk kader blijft elke beslissing hangen in onzekerheid.”
Rode lijst Spanje telt recordaantal van 1.400 bedreigde monumenten