Een ober maakte bijna een vreugdedansje terwijl hij mij onlangs zag binnenkomen in een chirinquito ergens langs de kust in Zuid-Spanje. Hij wees verrukt naar mijn voeten: “Son de mi isla”, zei hij, terwijl hij stralend naar mijn voeten, getooid ‘abarcas menorquinas’, keek.
Vooral langs de Spaanse oostkust en op de Balearen zie je ze veel. Vrouwen, mannen en ook kinderen dragen ze in alle kleuren en maten. Toen ik ze voor het eerst opmerkte, vroeg ik waar ze verkocht werden. ‘Overal!’ was het voor de hand liggende antwoord. Al in de eerste schoenenwinkel was het inderdaad raak. Ik nam een paar mee naar Andalusië en raakte eraan verslaafd.
Alle kleuren die het universum rijk is
De authentieke, leren zomerschoenen van het meest noordelijk gelegen Balearische eiland Menorca, zijn erg comfortabel, ook bij 40 graden, en ze zien er nog leuk uit ook. Het leer vormt zich naar je voeten en ze zijn net iets gekleder dan teenslippers. Het zijn zo’n beetje de espadrilles van de Balearen en verkrijgbaar in alle denkbare kleuren die het universum rijk is, in rustieke uitvoering, maar ook elegant met glanzend leer en hogere hak voor een sjiekere gelegenheid.
Carthagenen
Sinds mensenheugenis vormen abarcas het typische schoeisel van de Menorquinas. Er zijn zelfs indicaties dat de Carthagenen, die het eiland rond 200 voor Christus aandeden, erop lijkende schoenen droegen. Tusssen 1875 en 1885 schreef de Aartshertog Luis Salvador, schrijver, historicus en wetenschapper al in zijn werk “Die Balearen im Wort und Bild”, dat de meeste mensen op het platteland abarcas droegen. De grond op het eiland voor de kust van Catalonië is rotsachtig en de landbouwers hadden stevig, maar toch soepel schoeisel nodig om op comfortabele wijze hun fruit en groente te oogsten.
Leer en rubber
Tot het begin van de twintigste eeuw maakte men de schoen uitsluitend van leer. Daar kwam met de uitvinding van het rubber verandering in. De eilanders gebruikten versleten autobanden en gaven deze een nieuw leven als zool voor hun sandalen. De hele schoen werd met de hand vervaardigd, tot en met het vastnaaien van het leer met stevig gewaxt draad aan toe. Vanaf de tweede helft van de vorige eeuw werd het bijna een traditie voor alle eilandbewoners om aan het begin van de zomer een nieuw paar abarcas te bestellen bij de kleine fabriekjes die waren ontstaan.
Van plattelandssandaal tot koninklijk schoeisel
Toen ook de toeristen het makkelijke en luchtige schoeisel ontdekten en meenamen naar hun thuisadres, veranderde de productiemethode en werden de abarcas menorquinas op steeds grotere schaal en ook fabrieksmatig gemaakt. Carmelo Servera is hierop de enige uitzondering: hij maakt de schoenen nog steeds honderd procent handmatig met het oorspronkelijke gereedschap. In de video is te zien hoe een abarca menorquina door hem wordt gemaakt.
De schoenen groeiden uit tot symbool van Menorca en nu dragen mensen ze ook op talloze plaatsen buiten Menorca. Van eeuwenlange plattelandssandaal heeft de abarca menorquina alle lagen van de bevolking weten te bereiken. De sandaal siert zelfs elke zomer de edele voeten van de leden van het Spaanse koningshuis tijdens hun zomervakanties op Mallorca.
Abarcas Menorquinas zijn via internet makkelijk verkrijgbaar en kosten tussen 39 en 55 euro per paar. Je kunt ook steeds meer variaties op het authentieke model vinden. Ze worden inmiddels ook gemaakt van stof en andere materialen dan van leer.