De ministerraad stemde dinsdag in met een nieuw sociaal zekerheidssysteem voor zelfstandigen. In dit systeem wordt de berekening van de sociale premie gebaseerd op het daadwerkelijke inkomen van zelfstandigen. De uiteindelijke gewenste sociale zekerheidssituatie wordt wel pas in stappen in de komende negen jaar bereikt. Tot 2032 zal elke drie jaar een verdere stap in de overgang worden gezet.
Voor de eerste periode (van 2023 tot en met 2025) kunnen de maandelijkse premies, ingedeeld in 15 schalen, van 230 tot 500 euro oplopen. In welke schaal je als zelfstandige zit is voortaan afhankelijk van je (vaak variërende) daadwerkelijk genoten inkomsten.
Deze koppeling van de premie aan het feitelijke inkomen zal een grote verbetering voor de positie van de zelfstandige zijn. Men verwacht dat een op de twee zelfstandigen minder dan de huidige premie gaat betalen.
Gelijktrekking met sociale zekerheidssituatie van werknemers
Volgens José Luis Escrivá, de Spaanse minister van Sociale zaken en Werkgelegenheid trekt het 100 pagina’s tellende wetsvoorstel de scheve verhouding ten opzichte van werknemers in het huidige systeem recht. Niet alleen wat betreft de inkomensafhankelijke sociale premies, maar ook wat betreft de pensioenen en andere sociale voorzieningen. De pensioenen van zelfstandigen liggen nu bijvoorbeeld zo’n 43 procent lager teten opzichte van die van werknemers.
Vijftien schalen en schaalwisseling is mogelijk
Het systeem van de 15 schalen is voor de komende periode van drie jaar door het ministerie in overleg met de Spaanse zelfstandigenorganisaties (ATA, UPTA en Uatae) vastgelegd. Over de navolgende twee periodes van drie jaar zullen partijen nieuwe afspraken moeten maken.
Klik hier voor de tabel van de schalen.
Elke twee maanden kun je je schaal wijzigen afhankelijk van je inkomsten. Bovendien kun je maximaal zes keer per jaar vragen om te wisselen van schaal. Zo kun je je premie beter laten aansluiten op je verwachte inkomsten in elke periode van het jaar.
Aftrekbare kosten
Sommige kosten worden door de Spaanse fiscus als moeilijk te rechtvaardigen uitgaven betiteld. Hierdoor drukken ze niet op de winst van de onderneming maar zijn ze wel van invloed op het daadwerkelijk genoten inkomen, dus op de hoogte van de premie die je moet betalen.
Sociale Zaken noemt als voorbeelden de huur van gebouwen, de aanschaf van computers of andere benodigdheden. Deze uitgaven zijn voortaan met een maximum van 7 procent van de winst aftrekbaar voor een zelfstandige. Voor een zelfstandige in een samenwerkingsverband geldt een maximum van 3 procent van de winst.
Ook de figuur van lage starterspremies zal in de nieuwe regeling terugkomen, maar dan als de gefixeerde gereduceerde premie van 80 euro per maand voor starters in hun eerste jaar. Dit gereduceerd tarief zal alleen maar worden verlengd voor die zelfstandigen die er niet in zijn geslaagd om voldoende omzet te genereren en qua inkomen onder het minimumsalaris (in Spanje afgekort als SMI) blijven. Voor de andere gevallen geldt natuurlijk de bij hun winst behorende schaal.
Uit betrouwbare bronnen bij het Spaanse Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid komt naar voren dat het de bedoeling is dat dit gereduceerde tarief voor starters ook na 2032 als algemeen instrument blijft bestaan.
Mecanismo RED
Bij een algehele slechte economie die een bepaalde branche in het bijzonder en voor een tijdelijke periode treft, kan de Spaanse ministerraad de sociale voorziening met de naam Mecanismo RED inroepen.
Voorwaarden voor het krijgen van deze uitkering zijn: het inkomen moet met 75 procent zijn gedaald, het inkomen mag niet zijn hoger zijn dan het minimumloon en tenminste 75 procent van alle arbeidskrachten in het bedrijf moet door de crisis zijn getroffen. De uitkering bedraagt 50 procent van het referentieloon voor de duur van een jaar. De activiteiten hoeven niet te worden stopgezet en de helft van de te betalen sociale premie wordt vergoed.
Ook bij blijvende veranderingen die een bepaalde sector treffen kan de ministerraad de sociale voorziening Mecanismo RED inzetten. Het moet dan gaan om een permanente verandering die bij- of herscholing noodzakelijk maakt. De voorwaarden zijn: een terugval van inkomsten van 50 procent, dan wel 75 procent in het geval van zzp-ers, een inkomen niet hoger dan het minimumloon en tenminste 75 procent van alle arbeidskrachten in het bedrijf moet door de crisis zijn getroffen. Bovendien moeten een investerings- en scholingsplan zijn opgesteld. De uitkering bedraagt een eenmalige betaling van 70% van het referentieloon en de vergoeding van de helft van de te betalen sociale premie.