Else Beekman
In de bibliotheek van de abdij van Montserrat is een onbekend deel van een Spaans episch gedicht uit 1701 opgedoken waarin Columbus wordt neergezet als centrale figuur in een grootse heldensaga. Deze verrassende literaire ontdekking werpt nieuw licht op de heldenverheerlijking van Christoffel Columbus.
Daarmee bevatte de abdij van Montserrat het enige bekende handschrift van El Nuevo Mundo opgedoken, een episch gedicht dat de reizen van Columbus bezingt. Het werk werd geschreven door de Portugese dichter Francisco Botelho de Moraes e Vasconcelos, die in het Spaans publiceerde. Het gevonden manuscript bevat het zesde boek van het gedicht en bevat ruim tweehonderd tot nu toe onbekende octaven.
Documentaire onthult: Columbus was Joods-Sefardisch en Spaans
De ontdekking werd gedaan door de Spaanse literatuuronderzoeker Claudia García-Minguillán. Volgens haar is dit een belangrijke aanvulling op de zogenaamde “columbiaanse literatuur” met werken die Columbus centraal stellen. Bovendien biedt het een frisse blik op oude Spaanse verhalen uit de 18e eeuw die in ingewikkelde dichtvorm waren geschreven.
Columbus als symbool voor een nieuw tijdperk
El Nuevo Mundo is geschreven in een stijl die doet denken aan andere grote Iberische heldengedichten zoals Os Lusíadas en La Araucana. Het bijzondere aan deze vondst is dat het het eerste bekende epische werk in het Spaans is waarin Columbus de hoofdpersoon is.
Het zesde boek van het gedicht, nu herontdekt, bevat lofzangen op adellijke families als de hertogen van Alba. Ook staan er politiek geladen passages in die gunstig spreken over koning Filips V en zijn grootvader Lodewijk XIV van Frankrijk. Dit alles speelt zich af tegen de achtergrond van de Spaanse Successieoorlog (1701–1714), waarin Spanje verdeeld was tussen aanhangers van het Franse en het Oostenrijkse huis.
Censuur of politieke manipulatie?
Opmerkelijk is dat deze verzen niet voorkwamen in de gedrukte edities uit 1701. Daarvan is bekend dat ze door verschillende uitgevers in Barcelona zijn gepubliceerd. Volgens García-Minguillán wijst dit er mogelijk op dat de uitgevers zich schuldig hebben gemaakt aan censuur of politieke manipulatie door de gedichten aan te passen aan het gevoelige politieke klimaat van die tijd. In het manuscript schrijft Botelho zelf: “Está concluido, mas no limado” (Het is voltooid, maar nog niet bijgeschaafd).
Een persoonlijk portret in dichtvorm
De herontdekte octaven onthullen ook een meer persoonlijke laag van het werk. Een personage in het verhaal, Carlos, blijkt een alter ego van de dichter zelf. In poëtische bewoordingen beschrijft hij zijn ballingschap, zijn jeugd in het Portugese Coimbra, zijn mislukte liefde en zijn toevlucht tot de poëzie. Zo wordt Columbus’ zeereis een metafoor voor de levensreis van de dichter. In beide heen en weer geslingerd tussen Portugal en Spanje, tussen loyaliteiten en identiteiten.
Nieuwe inzichten in Spaanse literatuur en politiek
De vondst van het handschrift betekent een belangrijke uitbreiding van het literaire en historische erfgoed van Spanje. Poëzie werd destijds duidelijk ingezet als middel voor politieke propaganda. Ook blijkt uit de vondst hoe schrijvers zich staande hielden in een woelige tijd vol dynastieke veranderingen.
García-Minguillán zou graag zien dat er een nieuwe, volledig kritische uitgave van het werk komt met een nauwkeurige analyse van de verschillen tussen de manuscripten en de gedrukte versies.
Manuscript van zoon Christoffel Columbus gevonden