Judith Goeree
De afgelopen dagen staan de Spaanse kranten vol met onthullingen over niet-bestaande diploma’s en opgepoetste cv’s van politici. In tien dagen tijd stapten drie bestuurders op vanwege onjuiste informatie over hun opleiding. Anderen pasten stilletjes hun profiel aan. De affaire treft politici van de Partido Popular (PP), de socialistische PSOE en de partij Vox. Wat begon met één ‘vergissing’, groeit uit tot een nationale vertrouwenscrisis.
Paniek in Valenciaanse regering om diplomaregistratie
In de Valenciaanse deelregering van Carlos Mazón (PP, met steun van Vox) ontstond onrust na de affaire rond José María Ángel Batalla (PSOE), die vorige week zijn functie neerlegde vanwege vermoedelijke fraude met een opgegeven diploma.
Kort daarna onthulde de Spaanse nieuwssite eldiario.es dat zeker twintig hoge ambtenaren van de Generalitat Valenciana hun diploma’s niet hadden geregistreerd op GVA Oberta, het officiële transparantieportaal van de regionale overheid. Sinds 2022 zijn zij wettelijk verplicht om daar hun diploma’s openbaar te maken, inclusief een kopie van het originele bewijsstuk. Zo kan worden gecontroleerd of zij wel over de juiste kwalificaties beschikken voor hun functie.
De publicatie leidde tot paniek binnen het bestuur van Mazón. Binnen 48 uur voegden negen functionarissen hun diploma’s alsnog toe — onder wie twee vertrouwelingen van de president: Cayetano García Ramírez, en Javier Sendra. Die laatste moest daarbij toegeven dat zijn opgegeven ‘masters’ in werkelijkheid korte cursussen waren.
Ook Carlos Mazón onder vuur
Ook Carlos Mazón zelf ligt onder vuur. In zijn profiel op X (voorheen Twitter) noemt hij zichzelf “abogado”, terwijl hij niet is ingeschreven bij de Orde van Advocaten, een wettelijke vereiste om die titel professioneel te mogen gebruiken. Volgens Mazón gaat het om “gangbaar taalgebruik op sociale media” en verwijst hij naar zijn rechtenstudie uit 1998, waarvan het diploma wél op GVA Oberta staat. De oppositiepartij PSPV heeft inmiddels formeel bij de landelijke Orde van Advocaten gevraagd of hij überhaupt geregistreerd is (of ooit is geweest).
Ondanks de haastige correcties hebben zeven andere functionarissen hun titels nog steeds niet gepubliceerd. De Transparantieraad van de regio onderzoekt nu of er sancties volgen. Die kunnen variëren van boetes tot €12.000 tot tijdelijke uitsluiting van een publieke functie.
Drie politieke kopstukken stappen op
De kwestie kwam aan het rollen toen Noelia Núñez (PP) op 23 juli haar functies neerlegde. Zij had jarenlang meerdere universitaire opleidingen opgevoerd in haar cv, maar bleek geen enkele te hebben afgerond.
Kort daarop volgde het vertrek van José María Ángel Batalla (PSOE), regionaal commissaris voor de DANA-crisis in Valencia. Zijn diploma staat onder onderzoek van de regionale antifraudeautoriteit.
De derde val volgde in Extremadura. Daar stapte Ignacio Higuero (Vox) op nadat duidelijk werd dat hij een universitaire graad had opgevoerd die niet bestond.
Navarra en Madrid: aanpassingen buiten de spotlights
De cv-kwestie beperkt zich echter niet tot Valencia. In Navarra moest Javier García Jiménez, voorzitter van de regionale PP, zijn profiel op de parlementswebsite aanpassen. Daar stond jarenlang een universitaire graad in marketing vermeld, die hij nooit heeft behaald. Nu staat er dat hij een niet-officieel diploma heeft van een privéschool.
Ook in Madrid vielen stille correcties op. Zo werd het profiel van Pedro Rollán, voorzitter van de Senaat (PP), aangepast. Eerder stonden daar diploma’s en ‘masters’ in vermeld die afkomstig bleken van niet-erkende instellingen. Op de officiële Senaatswebsite zijn die titels inmiddels verdwenen.
Een breder probleem: gebrek aan controle
Wat deze gevallen gemeen hebben, is dat diploma’s jarenlang ongecontroleerd konden circuleren. De meeste politieke partijen eisen geen bewijs van opleiding. Cv’s worden zelden geverifieerd, en pas onder mediadruk volgen correcties of treden politici af.
Volgens politicologen gaat het hier niet om een probleem van één partij, maar om een bredere bestuurscultuur. Politici van uiteenlopende partijen presenteren diploma’s en titels vaak als statussymbool, in de veronderstelling dat er toch niemand zal controleren of die wel kloppen.
Vertrouwen op het spel
Voor veel Spanjaarden voelt de situatie wrang. Burgers die solliciteren op een overheidsfunctie of een studiebeurs aanvragen, moeten hun diploma’s tot op de komma nauwkeurig aantonen en registreren. Als politici wél wegkomen met onvolledige of misleidende informatie over hun opleiding, tast dat direct het gevoel van rechtvaardigheid aan.
Daarmee raken deze affaires meer dan alleen persoonlijke fouten — ze ondermijnen het vertrouwen in het politieke systeem. Transparantie over opleiding is geen formaliteit, maar een fundament van politieke legitimiteit. Zeker in een samenleving waar onderwijs voor velen vaak de belangrijkste – en soms enige – manier is om een betere toekomst op te bouwen.
Wat nu nodig is
Volgens bestuurskundigen is er dringend behoefte aan een nationaal register waarin alle academische titels van bestuurders verplicht worden opgenomen én vooraf geverifieerd. Alleen zo kan worden voorkomen dat misleidende of verzonnen kwalificaties jarenlang online blijven staan en dat politici zich academisch voordoen als iets wat ze niet zijn.
Mazón blijft ontkennen: rechter weerlegt ‘informatieblack-out’ rond DANA-ramp