Else Beekman
Ook de temperatuurrecords van het Middellandse Zeewater worden steeds verbroken. Tegen het einde van eveneens een recordhete juni-maand, leeft Spanje onder ongewoon warme omstandigheden. De zeewatertemperatuur is zeer hoog voor de tijd van het jaar. Vooral aan de Spaanse oostkust voelen mensen de hitte als gevolg daarvan in de vorm van broeierige dagen en tropische nachten. Wetenschappers wijzen op de risico’s voor mens en natuur als deze trend doorzet.
Het lijkt eerder augustus dan eind juni. Volgens nieuwe gegevens van het Europese Copernicus-programma is de gemiddelde temperatuur van het zeeoppervlak opgelopen tot 26,01 graden Celsius. Dit is de hoogste waarde ooit gemeten in juni. Normaal ligt de temperatuur rond deze tijd zo’n 3 graden lager.
Op sommige plaatsen is het verschil nog groter. Rond de Balearen en de Franse kust bij het Golfe du Lion liggen de temperaturen zelfs meer dan 4 graden boven het gemiddelde. Voor de kust van Barcelona werd vorige week een watertemperatuur van 25,7 graden gemeten. Dat is liefst 6 graden hoger dan normaal voor deze periode. Meteorologen verwachten dat het water de komende dagen lokaal nog verder opwarmt, mogelijk tot afwijkingen van 8 tot 10 graden.
Hete dagen en slapeloze nachten
Niet alleen de zee, ook het land warmt flink op. Op 25 juni registreerde Barcelona een temperatuur van 37 graden. Sinds het begin van de metingen in het Observatori Fabra, meer dan 110 jaar geleden, is dit de op één na hoogste junitemperatuur ooit.
De combinatie van warme lucht en hete zee maakt de nachten benauwd. Het vochtige zeewater houdt de warmte vast, waardoor het ’s nachts nauwelijks afkoelt. Steeds meer inwoners ervaren zogenoemde tropische nachten, waarin het kwik niet onder de 20 graden zakt, en zelfs nachten met minima boven de 25 graden. Nog niet zo lang geleden waren zulke nachten uitzonderlijk. Nu lijken ze steeds vaker voor te komen.
Effecten op zeeleven en weer
De recordtemperaturen van het water in de Middellandse Zee hebben zorgelijke gevolgen. Het zeewater fungeert als een soort spons die warmte opneemt. Maar die capaciteit raakt op. Wetenschappers konden de afgelopen jaren al veel schade aan ecosystemen vaststellen. Koralen, zeegrasvelden en schelpdieren sterven in grote aantallen af door het warme water. De posidonia oceánica, een plant die belangrijk is voor zuurstof in zee en bescherming van kusten, begint steeds duidelijker tekenen van achteruitgang te vertonen.
Daarnaast zorgt het opgewarmde water voor meer energie in de atmosfeer. Hierdoor neemt de kans op hevige stormen toe. Denk aan plotselinge zware buien, zoals de DANA in Valencia van vorig jaar oktober, waterhozen of zelfs medicanes, een soort orkanen die in de Middellandse Zee ontstaan.
Klimaatverandering zichtbaar op het strand
Lokale zwemmers merken op dat het warme zeewater niet alleen aangenamer maar ook onnatuurlijk warm voelt, soms zelfs lauw. Op verschillende stranden aan de Costa Brava en rond Barcelona spoelen opvallend veel resten van dood zeegras en bleke stukken koraal aan. Dat wijst op stress onder onderwaterplanten en -dieren.
Bovendien worden kwallenplagen waarschijnlijker, omdat warm water hun verspreiding bevordert. Toezichthouders in Catalonië en de Balearen hebben al vaker waarschuwingsvlaggen moeten hijsen vanwege grote concentraties kwallen dichtbij de kust.
Een ander zichtbaar effect is de drukte tot diep in de nacht: veel mensen zoeken pas laat verkoeling, omdat het overdag te heet is. Strandwachten signaleren dat steeds meer bezoekers pas tegen zonsondergang arriveren, wat enkele jaren geleden veel minder gebruikelijk was.
De komende dagen verwachten meteorologen nieuwe hittepieken, zowel boven als onder water.
Spaanse wetenschappers slaan alarm over hittegolven in de Middellandse Zee