Else Beekman
Het lijkt onschuldig: een paar schelpen rapen en in je tas stoppen als herinnering aan een zonnige dag. Vooral kinderen kunnen zich er uren mee vermaken. Alleen blijken deze kleine natuurwondertjes in hoog tempo van Spaanse stranden te verdwijnen. Daarom waarschuwen wetenschappers dat deze traditionele strandhobby het ecosysteem van de kust ernstig verstoort. En, het is zelfs verboden.
Uit onderzoek blijkt bijvoorbeeld dat het aantal schelpen op Playa Larga in Salou drie decennia geleden drie keer zo groot was als nu. De studie werd uitgevoerd door de Universiteit van Barcelona en de Universiteit van Florida en vergeleek gegevens uit 1978-1981 met metingen uit 2008-2010. In dezelfde periode nam het toerisme in de regio met 2,7 keer toe, terwijl de natuurlijke omstandigheden zoals golfslag en klimaat stabiel bleven.
Zand of schelpen meenemen van het strand in Spanje? Let op de strandregels
Cumulatief effect
Onderzoeker Michal Kowalewski schetst het probleem met een simpel voorbeeld. Wereldwijd gaan mensen jaarlijks zo’n 10 miljard keer naar het strand. Als slechts één op de honderd bezoekers een schelp meeneemt, verdwijnen er al 10.000 ton schelpen per jaar. Met zo een hoeveelheid zijn drie olympische zwembaden te vullen. Het probleem zit hem dus echt niet in die ene schelp die je mooi vindt en in je strandtas stopt, maar in het cumulatieve effect van miljoenen toeristen die ieder jaar emmers vol meenemen.
Schelpen en hun nuttige functie in de natuur
Thuis kunnen ze natuurlijk als mooie decoratie dienen, in glazen potjes, op fotolijstjes of verwerkt in sieraden. Toch spelen schelpen op het strand een cruciale rol. Ze stabiliseren het zand, vertragen erosie, beïnvloeden de zuurgraad van het zeewater en dienen als schuilplaats voor talloze dieren zoals heremietkreeften, zeevogels en kleine ongewervelden. Hoe minder schelpen, hoe meer het kustecosysteem uit evenwicht raakt.
“Schelpen horen bij het natuurlijke mechanisme dat onze stranden levend en stabiel houdt”, zegt de tweede onderzoeker, Fernando García Guerrero van het Museo Nacional de Ciencias Naturales in El País.
Schelpen rapen verboden en toch gedaan
In Spanje is het meenemen van schelpen officieel al jaren verboden op basis van de Kustwet (Ley de Costas). Ook zand mag je niet mee naar huis nemen als tastbare herinnering aan je zomervakantie. Het geldt als het wegnemen van publiek eigendom en kan leiden tot boetes van 500 tot 3.000 euro. Handhaving is alleen lastig en het wordt in de praktijk nauwelijks gecontroleerd. Zo blijft de gewoonte hardnekkig bestaan.
Alternatieven voor souvenirs
Wetenschappers pleiten daarom voor meer milieu-opvoeding en -bewustzijn. “Fotografeer de schelpen, bewonder ze, maar laat ze liggen”, adviseert García. Een ander advies is ook om duingebieden niet te betreden, afval mee te nemen en de aanwijzingen van strandbeheerders op te volgen. Kowalewski benadrukt dat ‘genieten en beschermen kunnen prima samengaan’, want ‘wat we beschermen, blijft behouden’.
De vreemde souvenirs die toeristen meenemen van Lanzarote