Else Beekman
Wie de afgelopen jaren, weg van de gebaande paden, door Spanje heeft gereisd, heeft het kunnen zien: vakantiegangers die meer tijd nemen. Ze snellen niet van highlight naar highlight, maar blijven bewust langer op één plek. Van haast en bucket-lijstjes afvinken naar meer mindful reizen. Deze ontwikkeling past in het fenomeen slow travel en lijkt steeds steviger voet aan de grond te krijgen in Spanje.
Het is een trend waar niet alleen toeristen baat bij hebben. Ook voor dorpen, ondernemers én de arbeidsmarkt biedt slow travel nieuwe kansen.
Slow travel: reizen met aandacht
Wat is slow travel precies? Het is een manier van reizen waarbij toeristen bewust kiezen voor langzamer, duurzamer en diepgaander reizen, met aandacht voor lokale cultuur, natuur en gemeenschappen.
In plaats van zoveel mogelijk in korte tijd te willen zien, draait slow travel om ervaring, verbinding en duurzaamheid. Reizigers zoeken stilte op in natuurgebieden, nemen deel aan lokale activiteiten en eten bij dorpsrestaurants. Deze vorm van toerisme wordt onder meer gepromoot via campagnes als #SlowTravelSpain van het Spaans Verkeersbureau, die minder bekende regio’s en verdiepende activiteiten onder de aandacht brengen.
Volgens Iñigo Pérez van het internationale recruitmentbureau Catenon biedt slow travel voordelen op meerdere fronten: “Het geeft kleine gemeenschappen nieuwe economische ademruimte en leidt vaak tot meer betekenisvolle ervaringen voor de bezoeker.”
Van massatoerisme naar spreiding
Dat slow travel door steeds meer reizigers wordt omarmd, vormt een kans voor het Spaanse toerisme, waarin de roep om spreiding steeds luider klinkt. Jaar op jaar worden hierin records verbroken en sommige toeristische hotspots dreigen op meerdere fronten uit hun voegen te barsten.
Die records zijn wel goed voor de economie. In 2023 droeg toerisme bij aan 12,8% van het Spaanse bbp en was het goed voor 9,3% van de werkgelegenheid (INE). De andere kant van de medaille is dat steden als Barcelona en eilanden zoals Mallorca worstelen met overbelasting. In veel toeristische hotspots trekken lokale bewoners aan het kortste eind en kiezen in het slechtste geval eieren voor hun geld door, al dan niet gedwongen, naar minder drukbezochte plekken te verhuizen. Slow travel helpt om die druk te verlichten.
Voorbeelden van slow travel gebieden in Spanje
Een voorbeeld vormt de regio La Axarquía, in Andalusië. Deze heuvelachtige, vruchtbare streek met pittoreske witte dorpjes ontvangt meer en meer bezoekers die niet voor strandvakanties komen, maar voor rust, lokale markten en wandelroutes. Ze proeven de zoete Málaga wijn, kijken hoe rozijnen van de moscateldruif worden gedroogd of bezoeken een ecoboerderij waar tropische vruchten worden geteeld.
Via VisitaCostadelSol.es, een onderdeel van het publieke bedrijf Observatorio Turístico de la Costa del Sol, worden reizigers actief aangemoedigd om langer te blijven. Volgens het Observatorio groeide het aantal overnachtingen in landelijke accommodaties hier in 2023 met ruim 6%.
In Catalonië timmert ‘Barcelona Slow Travel’ aan de weg. Deze organisatie biedt kleinschalige ervaringen aan zoals natuurwandelingen, seizoensgebonden kooklessen op basis van lokale producten en bezoeken aan ecoboerderijen. Dit zorgt niet alleen voor spreiding, maar versterkt ook de verbinding tussen toerist en omgeving.
Op de Canarische Eilanden zijn speciale ‘slow life’-routes uitgezet die bezoekers motiveren om minder haastig van de landschappen en dorpjes te genieten. In plaats van langs alle hoogtepunten te jakkeren, is het advies om het ‘leven te proeven’ door, net als de locals, meer tijd voor alles te nemen.
Toerisme verandert, banen veranderen mee
De omslag naar slow travel is ook zichtbaar in het soort werk dat nodig is binnen de toerismesector. Wie zich bezighoudt met toeristische ontwikkeling merkt het direct: de focus verschuift. Volgens Catenon groeit de vraag naar:
De verschuiving richting slow travel brengt ook een nieuwe vraag naar gespecialiseerde professionals met zich mee. Zo is er groeiende behoefte aan experts in duurzaamheid, die bestemmingen helpen om energie-efficiënter en milieuvriendelijker te opereren. Daarnaast spelen digitaliseringsspecialisten een grotere rol: zij gebruiken data-analyse en kunstmatige intelligentie om bezoekersstromen beter te beheren en om reiservaringen persoonlijker en relevanter te maken.
Ook de marketingsector verandert mee. Er is steeds meer behoefte aan marketeers die duurzame, lokale en authentieke bestemmingen op een geloofwaardige manier onder de aandacht kunnen brengen. Tot slot zijn er adviseurs nodig die toeristische bedrijven begeleiden bij het verduurzamen van hun aanbod en het vergroten van draagvlak in de lokale gemeenschap.
“Slow travel vraagt om een aanpak waarin sectoren elkaar versterken,” aldus Pérez. “Of je nu werkt in interieurontwerp, horeca of mobiliteit – iedereen speelt een rol.”
Praktische tips voor bewuste reizigers
Voor wie bewust wil reizen in Spanje, geven we hier enkele suggesties om langzamer en duurzamer door Spanje te reizen:
- Reis per trein – De ‘Tren de los Lagos’ is een prachtig voorbeeld van langzaam reizen, waarbij de reis op zich het doel is en niet alleen het middel om op je volgende bestemming te komen. De route voert je door de voor-Pyreneeën in de provincie Lleida (Catalonië).
- Verblijf kleinschalig – Kies voor pensions, natuurcampings, boerderijen of B&B’s gerund door locals in landelijke gebieden buiten de toeristische zones. Eigenaren zijn vaak laaiend enthousiast over hun streek en delen graag tips die je niet in elke reisgids vindt.
- Eet lokaal – Probeer streekproducten op markten of kies voor dorpsrestaurants en laat je verrassen. Bestel gerust iets onbekends uit de tapasvitrine en vraag de kok om toelichting.
- Ontdek je bestemming te voet of per fiets – Veel regio’s bieden rustige paden en bewegwijzerde (thema)routes. Kijk bijvoorbeeld ook naar de ‘Vías Verdes’: voormalige spoorlijnen die nu prachtige fiets- en wandelroutes vormen.
- Plan ademruimte – Laat ruimte voor spontane ontdekkingen. Vaak ontstaan de mooiste ervaringen juist als je niet alles vooraf uitstippelt. Neem de tijd om even niets te doen – of lees een boek over je omgeving.
Spanje als gidsland in duurzaam toerisme
Met zijn brede palet aan landschappen en culturen, het goede spoorwegennet en toeristische knowhow gebaseerd op decennia lange ervaring, heeft Spanje alles in huis om gidsland te worden voor slow travel. Technologie speelt hierin een steeds belangrijkere rol. Denk aan het gebruik van sensordata om drukte realtime te monitoren en toeristenstromen actief te spreiden. Ook worden apps en platforms ingezet waarmee bezoekers gepersonaliseerde tips krijgen op basis van hun interesses, locatie en reistijd. Minder bekende plekken kunnen hiermee beter zichtbaar worden, wat helpt om een evenwichtigere verdeling van bezoekers over het land te bereiken.
“De toekomst van toerisme ligt bij mensen die niet alleen duurzaam denken, maar ook het grotere plaatje begrijpen,” besluit Pérez.
De zeven mooiste reizen met de trein door Spanje