Elize van Loon
Specialisten weten nog niet waarom Spanje en Portugal maandag om 12.33 uur binnen vijf seconden zonder stroom kwamen te zitten. Weersomstandigheden zouden een rol spelen. Maar de Spaanse weerdienst Aemet heeft inmiddels laten weten dat er geen sprake was van extreme weereffecten die het elektriciteitsnet beïnvloed hebben. Ook andere experts geven hun mening over mogelijke meteorologische oorzaken.
Via het sociale netwerk X verklaarde Aemet dat er maandag geen abrupte temperatuurschommelingen of uitzonderlijke atmosferische verschijnselen zijn waargenomen. Ook meteorologisch platform Eltiempo.es bevestigt dat er geen meteorologische aanleiding is gevonden. Meteoroloog Mar Gómez van Eltiempo.es benadrukt dat weersomstandigheden soms wel degelijk de oorzaak kunnen zijn van stroomstoringen maar dat daar in dit geval geen aanwijzingen voor zijn.
Geen verband met zonnestormen
Een andere theorie is dat de gevolgen van een zonnestorm de storing veroorzaakten. Zonnevlammen of plasmawolken kunnen deze stormen veroorzaken. Deze uitbarstingen van plasma en magnetische velden kunnen enorme hoeveelheden geladen deeltjes de ruimte insturen, met snelheden die variëren van honderden tot duizenden kilometers per seconde. Dat verstoort het magnetische veld, wat kan leiden tot radiostoringen, stroomuitval en zelfs het verschijnen van aurora’s. Soms wekken plasmawolken elektrische stromen op in elektriciteitsnetten. Dat kan schade veroorzaken aan transformatoren en andere componenten.
Volgens de gegevens over zonneactiviteit maandag is er echter geen enkele aanwijzing dit maandag gebeurde. We hoeven ons hier ook niet direct zorgen te maken bij dergelijke stormen, zeggen experts. Het magnetische veld en de atmosfeer van de aarde bescherming bieden tegen de meest heftige effecten.
Ook atmosferische trillingen als oorzaak uitgesloten
Experts onderzochten ook of atmosferische trillingen een rol hebben gespeeld bij de stroomstoring. Deze trillingen ontstaan door externe invloeden, zoals wind of schommelingen in de temperatuur, en kan mechanische golven in de atmosfeer veroorzaken. Vooralsnog is er geen bewijs gevonden dat dit van invloed is geweest op de stroomuitval.
Extreme hitte en het elektriciteitsnet
Hoewel weerdienst Aemet extreme weereffecten als oorzaak heeft uitgesloten, wijst meteoroloog José Miguel Viñas van Meteored erop dat extreme hitte het elektriciteitsnet soms zwaar kan belasten. Wanneer temperaturen stijgen, kunnen stroomlijnen oververhit raken. Dat kan weer leiden tot een kettingreactie en een stroomuitval in bepaalde gebieden, volgens Viñas.
Op grotere schaal kan een geomagnetische storm een verstoring in het elektriciteitsnet veroorzaken, waarbij de balans tussen energieproductie en -verbruik verstoord raakt. Dit kan vergelijkbare gevolgen hebben als een stroomstoring, maar Viñas benadrukt dat er in dit geval geen aanwijzingen zijn dat er maandag zoiets heeft plaatsgevonden.
Spaanse regering laat onderzoek doen naar oorzaak
Of het nu gaat om extreme weereffecten of iets anders: Premier Pedro Sánchez benadrukte de noodzaak om te achterhalen hoe de stroomstoring op zo’n grote schaal kon voorkomen. De Spaanse regering heeft dan ook een commissie aangesteld om de oorzaken te onderzoeken om herhaling te voorkomen.
Lees ook: Zo was de landelijke stroomstoring in Spanje in de praktijk