In 2023, werden er in Spanje maar liefst 8.352 sterfgevallen geregistreerd die direct gerelateerd zijn aan de extreme hitte, waarmee het land na Italië op de tweede plaats staat in Europa voor het aantal hitte-gerelateerde sterfgevallen, volgens een recente studie gepubliceerd in Nature Medicine.
Het onderzoek werd geleid door het Instituto de Salud Global de Barcelona (ISGlobal). De dodelijke gevolgen van de klimaatcrisis worden er in benadrukt, vooral tijdens de zomermaanden waarin hittegolven steeds frequenter en intensiever worden. De krant El Diario brengt de resultaten in kaart.
Hittegolven en sterftecijfers in Europa
Het jaar 2023 was het op één na warmste jaar ooit gemeten in Europa. Verspreid over het continent werden meer dan 47.000 hitte-gerelateerde sterfgevallen geregistreerd. Spanje was in dit opzicht bijzonder hard getroffen, met het op één na hoogste aantal dodelijke slachtoffers. Alleen in Italië lag dat cijfer hoger met 12.743 mensen die omkwamen door de hitte.
De onderzoekers stelden vast dat het merendeel van deze sterfgevallen plaatsvond tijdens twee grote hittegolven in juli en augustus. Alleen Spanje registreerde al 175 sterfgevallen per miljoen inwoners. Dat zet het land qua sterftecijfer op de vierde plaats na Griekenland, Bulgarije en Italië. Volgens de onderzoekers onderstrepen deze cijfers de ernst van de situatie en de noodzaak voor verdere aanpassingsmaatregelen.
De rol van aanpassingsstrategieën
Ondanks de alarmerende cijfers is er enige hoop. De studie benadrukt dat de kwetsbaarheid voor hitte in Europa sinds het begin van de 21e eeuw geleidelijk is afgenomen dankzij verschillende aanpassingsstrategieën. Deze strategieën omvatten onder andere verbeterde gezondheidszorg, publiek bewustzijn, waarschuwingssystemen en specifieke maatregelen zoals hitteactieplannen die zijn ingevoerd na de dodelijke hittegolf van 2003.
Volgens de onderzoekers zou het aantal sterfgevallen in 2023 zonder deze aanpassingen 80% hoger zijn geweest. Wel waarschuwen ze dat verdere maatregelen noodzakelijk zijn om de sterfte tijdens toekomstige, nog hetere zomers te verminderen. Vooral oudere mensen blijven extreem kwetsbaar. De sterfte onder personen boven de 80 jaar was bijvoorbeeld 768% hoger dan bij mensen tussen de 65 en 79 jaar.
De toekomst van hitte-gerelateerde sterfte
Hoewel er aanzienlijke vooruitgang is geboekt in de aanpassing aan de hitte, is het toekomstperspectief somber. Joan Ballester Claramunt, de hoofdinvesteerder van de EARLY-ADAPT subsidie van de Europese Onderzoeksraad (ERC), wijst erop dat bijna de helft van de dagen in 2023 de temperatuurgrens van 1,5°C boven pre-industriële niveaus overschreed, een drempel die door het Klimaatakkoord van Parijs is vastgesteld.
Volgens Ballester Claramunt zal deze grens waarschijnlijk voor 2027 permanent worden overschreden. Dat benadrukt de urgentie van zowel aanpassings- als mitigatiestrategieën. Zonder effectieve maatregelen zullen we volgens hem geconfronteerd worden met onomkeerbare schade en mogelijk een nog hogere sterfte.
Sociale en politieke verantwoordelijkheid
De bevindingen van het onderzoek onderstrepen de dringende behoefte aan gecoördineerde inspanningen op sociaal en politiek niveau om de impact van hittegolven te beheersen. De vooruitgang die het land tot nu toe heeft geboekt, vooral in de bescherming van de kwetsbare oudere bevolking, moet worden voortgezet en versterkt.
Dominic Royé, een datawetenschapper bij de Fundación para la Investigación del Clima, merkt op dat de aanpassingen die de afgelopen jaren zijn doorgevoerd, cruciaal zijn geweest in het voorkomen van nog meer doden. Hij benadrukt echter dat deze aanpassingen slechts een eerste stap zijn en dat er nog veel meer moet gebeuren. Vooral gezien de vergrijzende bevolking moeten (gezondheids)autoriteiten verdere maatregelen treffen. Dat kan de komende decennia namelijk een significante toename van hitte-gerelateerde sterfgevallen veroorzaken.
Sterftecijfer het hoogst in Ciudad Real
In de krant El Diario staat een kaart van Spanje met daarin het aantal sterfgevallen per miljoen en hoe die sterfgevallen zijn verdeeld over Spanje. Op nationaal niveau was dit 175 sterfgevallen per miljoen. Op het Spaanse vasteland had Ciudad Real in 2023 met 289 het hoogste aantal hitte-gerelateerde sterfgevallen per miljoen inwoners. Daarna volgen Córdoba en Jaén met respectievelijk 284 en 269. Op de Canarische Eilanden liggen die cijfers veel hoger. Op La Gomera stierven in 2003 12 personen aan de gevolgen van hoge temperaturen (dat brengt het sterftecijfer op 523 doden per miljoen inwoners), La Palma volgt met 503 hitte-gerelateerde sterfgevallen per miljoen inwoners (met 43 doden) en El Hierro met 496.
Lees ook: Recordaantal hittedoden geregistreerd aan de Costa del Sol in juli