Sinds 2021 staat Spanje binnen Europa aan kop als het gaat om armoede en uitsluiting. In 2018 stond Spanje nog op de zesde plaats, in 2023 op de derde plaats.
De Misery-Index, gecreëerd door de Amerikaanse econoom Arthur Okun, is een economische index die een indicatie geeft van de hoeveelheid “economische ellende” in een land. In de oorspronkelijke vorm bestaat deze index eenvoudig uit de optelsom van de werkloosheid en de inflatie op jaarbasis.
Deze index geeft een beter beeld van de economische realiteit dan het bruto binnenlands product (bbp)-cijfer. Dat komt omdat het bbp vertekend kan zijn door hoge overheidsuitgaven. Een land met een hoge bbp-groei, hoge schuld, hoge werkloosheid, hoge inflatie en hoge begrotingsinspanningen weerspiegelt een groei die niet verrijkt, maar verarmt.
Spanjes positie in de Misery-Index
Met gegevens van december 2024 is Spanje met 14,7% het land met de hoogste Misery-Index in de Europese Unie en de eurozone. Dit betekent onvermijdelijk meer werkloosheid en hogere inflatie. Spanje staat hiermee aan kop, boven Slovenië, Tsjechië en Griekenland. Een veelgehoord excuus is dat “Spanje altijd al op deze niveaus van armoede heeft gestaan”, maar dit is niet waar. Griekenland is snel van het podium gevallen en Spanje is in 2021 naar deze trieste koppositie opgeschoven.
Sociale factoren en risico op armoede
Wanneer we sociale factoren meenemen, zien we dat Spanje van de zesde plaats op het gebied van armoede-risico en uitsluitingspercentage in 2018 (25,3%) naar de derde plaats is gegaan in 2023 (26,5%). Dit blijkt uit gegevens van het EU-bureau voor de statistiek Eurostat.
Kijkend naar het percentage van de bevolking dat zich de gangbare levensstandaard niet kan veroorloven dan staat Spanje volgens Eurostat op de vijfde plaats in Europa met 9%. Dat was in 2018 nog 5,4%. Het bbp per hoofd van de bevolking, gecorrigeerd voor koopkracht, is ook achteruitgegaan. Het ligt 7% achter op het EU-gemiddelde van 2017 en negen % ten opzichte van 2023.
Schuld en werkloosheid
Een ander punt van kritiek op de Misery-Index is dat er geen rekening wordt gehouden met de factor schuld. De schuld van Spanje bedraagt 104,4% van het bbp en de totale overheidsverplichtingen 135% van het bbp, wat een van de hoogste schuldenlasten in de EU vertegenwoordigt. Daarnaast leidt Spanje het officiële werkloosheidscijfer in de EU en de OESO. Ook staat het aan kop in het percentage onbenutte arbeid, dat latente werkloosheid en ongeregistreerde werklozen omvat.
Belastingdruk
Spanje heeft een veel hogere belastingdruk dan het EU-gemiddelde. De verhouding belastinginkomsten ten opzichte van het bbp houdt geen rekening met het feit dat Spanje een veel hogere werkloosheid, kleinere bedrijven en een grotere ondergrondse economie heeft dan vergelijkbare landen.
Lees ook: Drie miljoen werkende armen in Spanje ondanks vaste baan