Else Beekman
Spanje geldt al twee jaar als de snelst groeiende economie binnen de eurozone, direct na Polen. In 2024 steeg het bbp met 3,5% en voor 2025 wordt een groei van 2,9% verwacht. De werkgelegenheid neemt sterk toe, vooral in het toerisme en de horeca. Toch waarschuwt de Financial Times in een uitgebreid artikel dat deze cijfers het zicht belemmeren op oude, onopgeloste problemen.
Volgens het Britse zakenmedium kampt Spanje nog altijd met een logge bureaucratie met een sterk remmend effect op ondernemerschap, een ondoelmatig onderwijssysteem en een lage arbeidsproductiviteit. Zolang deze fundamentele kwesties niet worden aangepakt, blijft duurzame vooruitgang uit. “Met de hoge economische ‘vloed’ van toerisme en diensten zijn de stenen op de bodem misschien niet zichtbaar, maar die liggen er nog steeds,” stelt het artikel beeldend.
Politieke polarisatie verstikt het debat
Een belangrijk obstakel voor structurele hervormingen is de politieke verdeeldheid in het land. De Financial Times noemt het Spaanse politieke landschap “toxisch” en waarschuwt dat de felle tegenstellingen tussen links en rechts elk vruchtbaar debat in de kiem smoren. Miquel Roca, mede-opsteller van de Spaanse grondwet van 1978, zegt hierover: “Als je alleen nog een vijand ziet in je politieke tegenstander, ontstaat er geen discussie meer.” Hij acht beide grote partijen PP en PSOE schuldig aan de ‘politieke woestijn’ die is ontstaan.
Vergrijzing in Spanje is risico voor arbeidsmarkt en economische groei
Door het gebrek aan inhoudelijke dialoog blijft het debat steken in symboliek, verleden en corruptieschandalen. Cruciale thema’s als onderwijs, innovatie, woningmarkt en productiviteit krijgen nauwelijks aandacht. Toni Roldán, voormalig parlementslid van Ciudadanos, vergelijkt het met “iemand die een vergaderzaal binnenkomt met een megafoon”: het overstemt elk rationeel gesprek.
Groei is niet per se vooruitgang
Hoewel Spanje wél stappen heeft gezet, zoals in de energietransitie en arbeidsmarkthervormingen, blijven andere hervormingen uit. De investeringen vanuit het Europese NextGenerationEU-programma (71 miljard euro) hebben volgens analisten te weinig “transformatieve impact” gehad. Raymond Torres van denktank Funcas zegt: “De intentie was om te hervormen, maar dat effect blijft grotendeels uit.”
De arbeidsproductiviteit blijft laag, mede door te weinig investeringen vanuit het bedrijfsleven. Ook het onderwijssysteem wordt genoemd als remmende factor: veel Spaanse scholen en universiteiten leiden studenten niet op tot wat de arbeidsmarkt nodig heeft. Tegelijkertijd kent Spanje met 10,5% het hoogste werkloosheidscijfer van de EU.
Woningmarkt als urgent knelpunt
Voor veel inwoners is vooral de woningcrisis een nijpend probleem. Huren en koopprijzen stijgen sneller dan de lonen. Volgens juriste Miriam González Durántez wordt elke serieuze aanpak gefrustreerd door ideologische tegenstellingen: “Zet de ideologie opzij en zoek een werkbare oplossing,” stelt ze in het artikel.
Ook is er in Spanje weinig traditie van onafhankelijke denktanks die met vernieuwende beleidsideeën komen. De rijken van het land, zoals Zara-magnaat Amancio Ortega, investeren liever in gezondheidszorg dan in sociaal-economisch beleidsonderzoek.
Groei is geen garantie
Spanje groeit, maar groeit nog steeds “op de verkeerde manier”, aldus de teneur van de Financial Times. Zolang oude problemen niet worden aangepakt en politieke verdeeldheid inhoudelijke hervorming in de weg staat, blijft die groei kwetsbaar. Achter de indrukwekkende cijfers schuilt een samenleving die snakt naar structurele oplossingen.
Economische groei Spanje steekt met kop en schouders boven EU uit