Else Beekman
De rechtse partij Vox lijkt in 2025 in het kielzog van Elon Musk een nieuw momentum te hebben gevonden. Na een forse terugval bij de algemene verkiezingen van juli 2023, heeft de partij onder leiding van Santiago Abascal zichzelf herpakt en haar positie in de Spaanse politiek versterkt.
Dit hernieuwde succes hangt samen met een bredere internationale trend van opkomende extreemrechtse bewegingen. Recent krijgt het bovendien nog een sterke impuls als gevolg van de groeiende invloed van de controversiële techmiljardair Elon Musk.
Van crisis naar groei
In de nasleep van de verkiezingen van 2023 kampte Vox met interne spanningen en het vertrek van prominente partijleden. Ook de samenwerking met de conservatieve Partido Popular in regionale regeringen bleek een zware uitdaging. Toch tonen recente peilingen aan dat Vox haar achterban opnieuw weet te mobiliseren. Volgens een onderzoek van het Instituto 40dB heeft de partij een stabiele steun van 13,6% van de kiezers, met een potentiële winst van zeven zetels ten opzichte van de laatste verkiezingen. Ook is de partij al voor de derde maand op rij aan het stijgen in de peilingen.
Opvallend is de populariteit van Vox onder jongeren tussen de 18 en 24 jaar, terwijl de steun afneemt naarmate de leeftijdsgroep stijgt. Deze demografische verschuiving wijst op een belangrijke strategische focus voor de partij.
Internationale invloeden
Vox heeft niet alleen nationaal, maar ook internationaal haar positie versterkt. Santiago Abascal speelt een actieve rol binnen Patriotas por Europa, een extreemrechtse groepering in het Europees Parlement waar ook Geert Wilders, Viktor Orbán en Marine Le Pen deel van uitmaken. Deze internationale connecties geven Vox een sterkere basis en vergroten de zichtbaarheid van de partij binnen de wereldwijde ultrarechtse beweging.
Steun voor ultrarechts van Musk
Een opvallende ontwikkeling is de steun van Elon Musk, eigenaar van het sociale mediaplatform X (voorheen Twitter). Musk’s algoritmen versterken populistische en polariserende boodschappen. Daarmee krijgt Vox een steeds significanter platform. Deze strategie sluit aan bij de bredere ultrarechtse agenda van Musk, die eerder publiekelijk steun uitsprak voor partijen zoals de Duitse AfD. Bovendien heeft Musk al voorzichtig commentaar geleverd op Spaanse kwesties, waaronder immigratie. Op een bericht met misdaadstatistieken waarin werd gesteld dat er sprake is van een toename van seksuele delinquenten met een buitenlandse achtergron in Catalonië reageerde hij met een suggestief ‘Wow’. Dit leidde tot een politieke discussies over de rol van sociale media in het vormgeven van politieke discours
De rol van sociale media
De invloed van sociale media op de politiek kan niet worden onderschat. Musk’s algoritmische aanpassingen van X maken het voor Vox makkelijker om haar, vaak vol van polariserende retoriek gevulde, boodschap te verspreiden. Tegelijkertijd heeft Meta, het moederbedrijf van Facebook en Instagram, aangekondigd vergelijkbare stappen te zetten om censuur tegen te gaan door te stoppen met het werken met onafhankelijke factcheckers. Vox ziet dit als een overwinning voor de “vrijheid van meningsuiting” en heeft Musk en Zuckerberg openlijk geprezen voor hun houding.
Vox streeft naar regeringsverantwoordelijkheid op termijn
Met deze ontwikkelingen heeft Vox haar ogen gericht op verdere groei, zowel in Spanje als binnen Europa. Abascal’s ambities reiken ver, en hij sluit niet uit dat Vox op termijn regeringsverantwoordelijkheid zal dragen. Hoewel de partij momenteel nog achterblijft bij de grootste politieke krachten, ziet Abascal duidelijke parallellen met de successen van vergelijkbare partijen in landen als Italië en Duitsland.