Else Beekman
Ze zoeken net als de toeristen verkoeling op het strand van Marbella, ze wandelen doodgemoedereerd het overdekte winkelcentrum Miramar in Fuengirola binnen en ze zoeken naar voedsel in de straten van Mijas. Het aantal wilde zwijnen in Spanje is in vier jaar tijd verdubbeld en de dieren vermengen hun habitat steeds meer met die van mensen. Maar wat moet je doen als je oog in oog met een wild zwijn staat?
Veel mensen vinden het best grappig om een groepje wilde zwijnen met jonkies te zien winkelen, langs het strand te zien rennen of de schaduw te zoeken onder een parasol op het strand. Toch zorgen de dieren steeds vaker voor gevaarlijke situaties op de weg, tijdens wandelingen of zelfs in particuliere tuinen. Hoe kun je veilig omgaan met een ontmoeting?
Winkelende wilde zwijnen in Miramar Fuengirola
Van schuwe bosbewoner naar stedelijke overlast
Volgens de Spaanse verkeersdienst DGT en de Vereniging van de Spaanse Wegen (AEC) zijn er momenteel zo’n 2,5 miljoen wilde zwijnen in Spanje. In 2021 waren dat er nog 1,2 miljoen. De dieren beperken zich dus niet langer tot bossen of berggebieden. Bioloog Christian Gortázar noemt in El País hun aanwezigheid ronduit een plaag: “Ze hebben álle natuurlijke leefomgevingen opnieuw gekoloniseerd.” Dat komt omdat ze nauwelijks natuurlijke vijanden hebben en in menselijke omgevingen eenvoudig aan hun eten komen. Bovendien passen de dieren zich gemakkelijk aan.
Wilde zwijnen zorgen voor problemen in provincie Alicante
De gemeente Marbella heeft daarom sinds 2024 een contract met professionele boogschutters die de wilde zwijnen moeten vangen. Het idee is dat de jagers op discrete wijze vooral vruchtbare vrouwtjes doden. In Barcelona plaatsen de autoriteiten schrikdraad op plekken die veel door wilde zwijnen worden bezocht. De gemeente Málaga overweegt het vlees van gevangen wilde zwijnen in te zetten voor consumptie. Het plan is om de dieren op humane wijze te vangen met verdovingspijlen en het vlees, mits veilig en hygiënisch gekeurd, te gebruiken en ook te doneren aan voedselbanken.
Zijn wilde zwijnen gevaarlijk?
Een wild zwijn snuffelt op strand in Marbella
Wilde zwijnen blijven wilde dieren en hebben scherpe slagtanden. Ze zien er misschien nieuwsgierig of zelfs onschuldig uit, maar schijn kan bedriegen en de stemming kan snel omdraaien als een wild zwijn zich bedreigd voelt. Helemaal als er jongen in de buurt zijn. Het belangrijkste advies: blijf kalm en houd afstand. Dit zijn de belangrijkste ‘niet-doen’-regels:
- Niet voeren
- Niet benaderen om ze aan te raken, ook niet voor een foto
- Niet tussen een moeder en haar jongen gaan staan
- Niet bukken of hurken (je lijkt dan kleiner en kwetsbaarder)
- Niet in het nauw drijven
Dierenarts Gregorio Mentaberre vertelt in El País: “Ik wilde een wild zwijn filmen en bukte voor een betere hoek. Meteen kwam hij op me af. Ze moeten je als ‘groot’ waarnemen, dan houden ze meestal afstand.”
In de natuur: meestal geen gevaar
Ondanks bovengenoemde waarschuwingen verlopen de meeste ontmoetingen in de vrije natuur zonder problemen. De dieren vluchten zodra ze mensen ruiken of zien. Maar als er een hond bij is, kan het misgaan. Sommige honden vallen aan, waarop het zwijn zich fel verdedigt. De duidelijkste signalen van agressie bij een wild zwijn zijn dat het haar op de rug rechtop staat en knarsende tanden, die een geluid produceren als dat van krakende noten. Dierenarts Javier Gavela uit Las Rozas (Madrid): “Dan moet je je langzaam terugtrekken. Ze kunnen bijten of met hun scherpe slagtanden ernstige verwondingen veroorzaken.”
Bel de autoriteiten in stedelijke gebieden
Zie je een wild zwijn je tuin of in een woonwijk? Bel direct de politie of Guardia Civil. Probeer nooit zelf het dier te verjagen of te vangen. “In een afgesloten ruimte raken ze in paniek. Dat maakt ze onvoorspelbaar en gevaarlijk,” aldus Gavela. “Alleen getrainde professionals kunnen zo’n situatie veilig oplossen.”
Wilde zwijnen zijn officieel wild dat bejaagd mag worden, maar alleen met een geldige vergunning, in specifieke gebieden en perioden. Sommige regio’s laten de jacht ook buiten het seizoen toe als er sprake is van overlast of gevaar. In Las Rozas, bijvoorbeeld, geldt al het hele jaar door een speciale ontheffing.
Meer ongelukken en nieuwe verkeersborden
Het risico op aanrijdingen met wilde zwijnen neemt ook toe. In 2024 waren wilde zwijnen betrokken bij bijna 50% van de 36.087 verkeersongelukken met dieren. Sinds 1 juli is er een nieuw waarschuwingsbord in Spanje: P24A – met het silhouet van een jabalí.
Alberto Martínez van de Spaanse rijschoolbond adviseert: “Zie je er een op de weg? Blijf rechtuit remmen. Geen plotselinge stuurbewegingen.” Vooral motorrijders lopen ernstig risico.
Bij een aanrijding volg je de PAS-regel: Proteger (breng jezelf in veiligheid),
Avisar (waarschuw de hulpdiensten), Socorrer (verleen eerste hulp).
Waarom komen ze de steden in?
In de zomer zoeken jabalíes makkelijk voedsel: kattenvoer, afval of restjes in tuinen of bij vuilnisbakken. “In het droge platteland is het moeilijker voedsel te vinden. Bebouwde gebieden zijn dan aantrekkelijker,” aldus Mentaberre, die jaren meewerkte aan het stedelijke faunabeleid in Barcelona.
Vuurwapens gebruiken in de stad is overigens verboden. Een incident waarbij een agent per ongeluk zijn collega raakte bij een poging een zwijn te doden, leidde tot strengere regels.
Gezondheidsrisico’s voor mens en dier
Wilde zwijnen vormen niet alleen een verkeers- of veiligheidsrisico, maar kunnen ook ziektes overdragen op mensen en dieren. Uit recent onderzoek blijkt dat zo’n 15% van de onderzochte zwijnen in Spanje besmet is met de parasiet Blastocystis. Deze kan darmproblemen veroorzaken, vooral wanneer mensen in contact komen met uitwerpselen – iets wat in stedelijke gebieden sneller gebeurt.
Daarnaast zijn er zorgen over de overdracht van dierziekten zoals Afrikaanse varkenspest (AVP), een virus dat grote gevolgen kan hebben voor veehouderijen. Besmetting kan plaatsvinden via direct of indirect contact tussen wilde zwijnen en gehouden varkens, maar ook via vleesresten of ander afval. In sommige regio’s zijn om die reden extra maatregelen genomen om besmetting van veestapels te voorkomen.
Dit nooit doen als je een wolf ziet in Spanje