Statistiekbureau INE meldde in 2001 dat er 3,1 miljoen huizen in Spanje niet werden bewoond. Tien jaar later, na het instorten van de huizenmarkt en een golf van huisuitzettingen, waren dat er zelfs 3,4 miljoen. Met de huidige hoge prijzen op de particuliere huurmarkt is dat aantal alleen nog maar toegenomen.
Overheden proberen nu vooral leegstaand vastgoed dat in handen is van financiële instellingen waarmee zij een contract hebben weer beschikbaar te krijgen voor de huurmarkt. Zo worden de eigenaren die hun woningen verhuren beloond en komen er boetes of zelfs onteigeningen als vastgoed al gedurende langere tijd leegstaat.
Catalonië
Het regiobestuur van Catalonië belast al sinds 2015 vastgoedeigenaren voor het leegstaan van hun woningen, om te stimuleren dat deze woningen worden vrijgegeven voor de sociale huurmarkt. De belasting wordt geheven op woningen die langer dan twee jaar leegstaan en in het bezit zijn van financiële instellingen of grootaandeelhouders. Tussen 2016 en 2020 inde de Generalitat 66,8 miljoen euro netto met deze belastingregel.
De gemeente Barcelona heeft in de afgelopen 6 jaar voor 70 miljoen euro bijna duidend woningen gekocht om uithuiszettingsprocedures te voorkomen en meer woningen beschikbaar te hebben voor dakloze gezinnen. Bovendien heeft burgemeester Colau zes woningen die in het bezit zijn banken en die meer dan twee jaar leegstonden voor drie jaar in beslag genomen. In de Catalaanse woningwet is opgenomen dat er maximaal tien jaar gedwongen verhuur van deze eigenaren kan worden geëist.
Balearen
Op de Balearen schrijft de woningwet voor dat grote vastgoedeigenaren (van 10 of meer woningen) verplicht zijn om woningen die langer dan twee jaar leegstaan te laten opnemen in een register. Het regiobestuur mag in geval van “reële noodzaak” over woningen uit dit register beschikken. Afgelopen maart heeft het regiobestuur 56 leegstaande woningen die in eigendom zijn bij banken beschikbaar gesteld voor de sociale huurmarkt. De eigenaren krijgen van de overheid een vergoeding voor het gebruik van de woningen in de komende 7 jaar.
Valencia
Het regiobestuur van Valencia heeft begin oktober een maatregel goedgekeurd waarmee leegstaande woningen van grote vastgoedeigenaren beschikbaar kunnen worden gesteld. Met deze nieuwe maatregel verwacht het regiobestuur zo’n 15 duizend woningen vrij te kunnen geven voor sociale woninghuur. Eigenaren krijgen zes maanden de tijd om de leegstaande huizen te verkopen, te verhuren of het gebruik ervan over te dragen. Blijft het vastgoed langer leegstaan, dan volgt een maandelijkse boete. Daarnaast krijgen alle grote vastgoedeigenaren een toeslag van 30 procent op de onroerendgoedbelasting voor alle ongebruikte woningen.
Baskenland
Het regiobestuur van Baskenland heeft sinds 2013 al 15.134 leegstaande woningen beschikbaar kunnen stellen voor de beschermde huurmarkt, waarvoor de eigenaren een maandelijkse huurprijs ontvangen. Huurders betalen maandelijks 230 euro voor de woning, een bedrag dat door het regiobestuur wordt aangevuld met maximaal 600 euro.
Sinds afgelopen juni worden vastgoedeigenaren beboet als woningen langer dan 2 jaar leegstaan. Per vierkante meter kost dat jaarlijks 10 euro, met een verhoging van 10 procent voor ieder jaar dat de woning langer leegstaat. In gebieden waar de woningnood hoog is, kunnen vastgoedeigenaren zelfs onteigend worden.
Andalusië
Het gemeentebestuur van Sevilla heeft 12 miljoen euro geïnvesteerd in de aankoop van 71 woningen ten behoeve van de sociale woningmarkt. Volgens gegevens van het INE stond in 2018 in Sevilla 14,3 procent van het aantal beschikbare woningen leeg. Dat percentage is mede door andere maatregelen inmiddels teruggebracht tot 7 procent.
Ook de gemeente Cádiz startte in 2016 met een Sociale Huur-programma. Eigenaren van leegstaande woningen kunnen deze met bemiddeling van de gemeente verkopen. Hiervan maakte echter te weinig vastgoedeigenaren gebruik, waardoor de gemeente nu naar alternatieve maatregelen zoekt.