Een team wetenschappers onder leiding van het CSIC werkt samen met een technicus van het eilandbestuur en een bioloog van het openbare bedrijf Gesplan om het gebied rond de vulkaan Cumbre Vieja op het Canarische eiland La Palma de volgen na de uitbarsting in september vorig jaar. Manuel Nogales, een van de wetenschappers geeft in El Diario toe dat hij dacht dat de flora en fauna “langer zouden duren” om vooruit te komen na een zo extreme situatie als een vulkaanuitbarsting.
Zo zijn er pijnbomen in de eerste 500 meter het dichtst bij de vulkaan die een maand na het einde van de uitbarsting al begonnen te ontkiemen, zelfs na drie weken. Er is zelfs weer groen ontsproten bij soorten die zich aan de uiterste rand van de binnenkant van de vulkaan bevonden. Desondanks zal ongeveer 70 procent van die dennen het waarschijnlijk niet halen volgens Nogales omdat ze in de zomer zijn uitgedroogd.
Hij legt uit dat pijnbomen ontkiemen door speciale (parenchymale) cellen, die hoge temperaturen kunnen weerstaan. De sleutel is alleen of de wortel weerstand bood of is verkoold. Het laatste is waarschijnlijk het geval bij de exemplaren zo dicht bij de krater. Buiten die 500 meter is het aangetaste gebladerte van het dennenbos nu 20%, terwijl dat 100% was, aldus de wetenschapper. Het uiterlijk van het dennenbos is veranderd van “volledig bruin” naar kaki in de lente en “perfect groen” in de late zomer.
Veldwerk
Het team van wetenschappers heeft negen maanden besteed aan het analyseren van de evolutie van de biodiversiteit op het eiland en rond de vulkaan. Dat doet het met veldwerk. In afgekaderde zones brengen ze periodiek de staat van vegetatie en fauna in kaart.
Een van deze gebieden is dennenbos, het meest getroffen door de uitstoot van gassen tijdens de uitbarsting. Dit strekt zich uit vanaf de kegel van de vulkaan tot zeven kilometer. Een ander gebied loopt langs de rand van de lavastromen op 200 meter van de kegel naar de zee. De onderzoekers werken niet op de lavastromen omdat “er bijna geen leven is daar, het is te warm”.
Aan de hand van de observatie van de flora hebben ze kunnen verifiëren dat de planten met een houtachtige uitstraling, zoals zonnerozen, brem, heide en tedera, de enigen zijn die in de buurt van de krater hebben kunnen overleven.
Iets verder weg is een overvloed aan verodes, bezems en tabaiba’s, maar de kruidachtige zijn verdwenen, hetzij door de hitte, hetzij omdat ze bedolven raakten onder de tonnen as die de vulkaan uitspuwde.
De hagedissen het ergst getroffen
Die lava heeft uiteindelijk gevolgen voor de fauna, met name voor reptielen en hagedissen. Aan de ene kant bedekte de as veel van hun schuilplaatsen, zodat sommige niet naar buiten konden en stierven. Andere konden niet schuilen waardoor ze een gemakkelijke prooi werden voor roofvogels. Weer andere stierven direct van de honger omdat de vegetatie of insecten waarmee ze zich voeden verdwenen in de “ecologische ineenstorting”.
Libellen, sprinkhanen en gevleugelde kevers
Ongewervelde dieren zijn nog steeds “zeer schaars” in de omgeving die het dichtst bij de vulkaan ligt. Hier zijn alleen grote exemplaren of goed vliegende exemplaren te zien, zoals libellen, sprinkhanen en enkele gevleugelde kevers. De vogels, benadrukt Manuel Nogales, “ontsnapten beter” dankzij hun mobiliteit. Sommige soorten, zoals de gewone vink, deden er ongeveer vier maanden over om naar hun leefgebieden terug te keren.
Bekijk ook: Bedrag van directe schade door vulkaanuibarsting op La Palma bekend
In de kuststrook pasten de meeuwen hun dieet “bijna dagelijks” aan, afhankelijk van “wat de vulkaan doodde” en er over bleef: krabben, limpets of vissen. Diezelfde “trofische plasticiteit” werd vertoond door torenvalken. Bij afwezigheid van hagedissen begonnen die op andere vogels te jagen.
Een evolutionair laboratorium
Manuel Nogales benadrukt het feit dat de onderzoekers nu zaken kunnen verifiëren die tot nu toe niet mogelijk waren. Feitelijk vormt het gebied getroffen door de vulkaanuitbarsting nu een evolutionair laboratorium. Daarnaast zijn er nog andere werkzaamheden op La Palma om te voorspellen hoe lang het zal duren voordat de gebieden die door lava zijn overstroomd weer herstellen.
Bekijk ook: Zo verloopt de wederopbouw van La Palma een jaar na de vulkaanuitbarsting